Βασιλεία Ι, ΙΙ, ΙΙΙ
Η ονομασία προέρχεται από την ομώνυμη
πόλη της Ελβετίας, όπου έχει την έδρα της η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών[i]
(Bank for International Settlements) και βασίζεται στην Επιτροπή της Βασιλείας
για την Εποπτεία του Τραπεζικού Συστήματος (Basel Committee on Banking
Supervision). Η Επιτροπή ιδρύθηκε το 1974 με στόχο τη διαμόρφωση προτύπων
εποπτείας και κατευθυντηρίων οδηγιών για τη λειτουργία του τραπεζικού
συστήματος.
Το 1988 η Επιτροπή εισήγαγε ένα
σύστημα κεφαλαιακής μέτρησης με την...
... ονομασία Basel Capital Accord. Το 1998
εκδόθηκε το πλαίσιο εποπτείας του διεθνούς τραπεζικού συστήματος με την
ονομασία Βασιλεία Ι[ii].
Στόχος ήταν η αντιμετώπιση του πιστωτικού
κινδύνου μέσω της θέσπισης ελάχιστων κεφαλαιακών απαιτήσεων.
Στην αρχή της δεκαετίας του 2000 το
πλαίσιο Βασιλεία ΙΙ, το οποίο
αντικατέστησε τη Βασιλεία Ι, αποσκοπούσε
στην πληρέστερη απεικόνιση των αναλαμβανομένων κινδύνων από τα πιστωτικά
ιδρύματα και στη σύνδεση των κεφαλαιακών απαιτήσεων με τους κινδύνους αυτούς.
Τέλος, στο πλαίσιο Βασιλεία ΙΙΙ, παρουσιάζονται κανονιστικά πρότυπα που
αφορούν την εισαγωγή αυστηρότερου πλαισίου στην κεφαλαιακή επάρκεια και στις
οδηγίες για ρευστότητα των τραπεζών.
Κατευθυντήριες οδηγίες
Όχι τυχαία
η θέση μου, ξεκινά από την ιστορική αναδρομή της συνθήκης της Βασιλείας, αφού
αυτή σε πρώτη φαση καθορίζει άμεσα το καθεστώς των χορηγήσεων και εμμέσως έτσι
το ρυθμό και την ροή χρηματοδότησης από την τράπεζα στην κοινωνία.
Το νέο
οικονομικό δόγμα πλέον που καθιέρωσε η δήμευση των καταθέσεων άνω των 100.000
ευρώ στην Κύπρο αποτελεί το συμπλήρωμα και εγγύηση της ως άνω συνθήκης της
Βασιλείας σε φάση ΙΙΙ πλέον, που είναι ακόμα στα σκαριά αφου η FED προέβαλε σαφής ενστάσεις για την ενεργοποίησή
των διεθνών αυτών κανόνων.
Περιληπτικά,
οι κατευθυντήριες οδηγίες εστιάζουν:
·
στη ρύθμιση του ύψους του ποσού του
κεφαλαίου που οι τράπεζες οφείλουν να διατηρούν στα αποθεματικά τους
·
στη ρύθμιση της ρευστότητάς τους
·
στη ρύθμιση του λογιστικού ελέγχου
·
στην ρύθμιση των πρακτικών
δανεισμού
Αναγκη εισαγωγής ρυθμιστικών
πλαισίων
Οι σημαντικότεροι λόγοι που οδήγησαν στην εισαγωγή κανόνων για την
λειτουργία του συστήματος είναι :
·
η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη
διασφάλιση από τις έντονες διακυμάνσης στις τιμές των τραπεζικών μετοχών στα
χρηματιστήρια
·
η απελευθέρωση στην κίνηση των
κεφαλαίων στην αγορά χρήματος
·
η εισαγωγή των παραγώγων
·
η αύξηση της κυκλοφοριακής
ταχύτητας χρήματος
Βασιλεία ΙΙΙ
Τον Σεπτέμβριο
του 2010 υπογράφεται η συμφωνία που προβλέπει την αύξηση της κεφαλαιακής
επάρκειας στο 4,5% +2,5% από 2% που ήταν πριν που πρέπει να τηρείται έναντι
μελλοντικών ζημιών.
Η όλη
συμφωνία προλαμβάνει και καλύπτει τον πιστωτικό κίνδυνο, αυξάνει τα τραπεζικά κεφαλαιακά
αποθέματα για την υποστηριξη των επενδύσεων, αλλαζει και αύξάνει τα προτύπα διαχείρισης του
πιστωτικού κινδύνου και του δείκτη μόχλευσης.
Οι Ελληνικές Τράπεζες σήμερα
Η
οικονομική κρίση έφερε τις Ελληνικές τράπεζες να αντιμετωπίζουν σοβαρά
προβλήματα:
·
Αρνητική κερδοφορία
·
Μείωση των καταθέσεων
·
Συρρικνωση
·
Συνεχώς αυξανόμενο ογκο επισφαλών
δανείων
Η
αναμενόμενη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών θα γίνει με τα κριτήρια της της
Βασιλείας ΙΙΙ και αποβλέπει στο να ‘’θωρακίσει’’ το τραπεζικό σύστημα ως
αντιρροπιστικός μηχανισμός.
Συμπεράσματα για την επόμενη μέρα
Είναι
απόλυτα εμφανές πλέον ότι η ΕΚΤ έχει επιβάλλει σχέδιο εφαρμογής των κατευθυντήριων οδηγίων της Βασιλείας ΙΙΙ,
αυτό σημαίνει αρχικά για την Κύπρο ότι θα προσπαθήσει να επιβάλλει θεωρητικά
την ανταγωνιστική ισότητα οπότε
παρόμοια οικονομικά μοντέλα τουλάχιστον εντός της Ευρωζώνης δεν θα είναι πλέον
αποδεκτά.
Η όλη
προσπάθεια θεωρώ κινείται πλέον στο δρόμο της ομοιόμορφης λειτουργίας του
τραπεζικού τομέα εντός της Ευρωζώνης
κάτω από την στενή επιτηρηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που
αποτελεί και την προυπόθεση για την δημιουργία ευρωομολόγου και πλήρους
τραπεζικής ενοποίησης .
Τα
περιθώρια αναμονής από πλευράς της Γερμανίας στενεύουν, δεδομένου ότι η
τραπεζική και καταθετική πίστη των Ευρωπαίων πιστωτών (καταθετών) κλονίστηκε
και θα κλονιστεί περαιτέρω αφού το μοντέλο θα συνεχιστει και παραπέρα
(Λουξεμβούργο κτλ).
Η Ελλάδα
και ο Ευρωπαϊκός νότος που πλήτονται από την κρίση δεν επιλέχθηκαν τυχαία και
εξυπηρετησαν ως πειραματόζωα στην επαλήθευση των οδηγιών της Βασιλείας ΙΙΙ κάτω
από ακραίες οικνομικές συνθήκες αφ ενός, αλλά και με τρόπο έτσι ώστε να μην
μπορέσουν να εκμηδενήσουν κάποια ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα που παρουσίαζαν,
όπως την υψηλή σχέση μεταξύ συνόλου καταθέσεων ( παθητικό της τράπεζας) σε
σχέση με τις χορηγήσεις ( ενεργητικό τράπεζας). Στο παράδειγμα της Κύπρου αυτός
ο λόγος ήταν ακόμα μεγαλύτερος αφού το ποσό των καταθέσεων ήταν 5 φορές επάνω
από το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της Κύπρου.
Η επιλογή της δήμευσης των καταθέσεων αλλάζει
παραδοσιακούς όρους της σχέσης μεταξύ
καταθετών και τραπεζών. Μέσα στο νέο πλαίσιο που ορίστηκε η έννοια της αποταμείευσης αντικαταστάθηκε πλέον από την έννοια της
επένδυσης και μέσα στα πλαίσια της επένδυσης ελοχεύει πάντα και ο κίνδυνος.
Ο κίνδυνος θα αποτελέσει έναυσμα για επιθυμία μεγαλύτερης απόδοσης στην ίδια
την κατάθεση από τη στιγμή που ο καταθέτης-επενδυτής ρισκάρει απώλεια του
κεφαλαίου του.
Βασικός κανόνας του Marketing στην αγορά, είναι να απαντά στις αναγκες του καταναλωτή, οπότε σύντομα
θα γεννηθεί στην αγορά ένα τέτοιο προϊόν που αυτόματα θα κλωνοποιηθεί και έρχετε
σε αντίθεση με το υπάρχων καθεστώς, θα εντείνει τον ανταγωνισμό σε αντίθεση με
αυτά που θέλουν να επιβάλλουν οι νέες συνθήκες. Ο κίνδυνος για μελλοντική
τραπεζική φούσκα θα αυξηθεί αντανακλαστικά από την αγορά όσο και να αυξάνεται ο
δείκτης συγκέντρωσης του κινούμενου κεφαλαίου.
Τα περιθώρια
επιλογής πλέον τόσο από τις Ελληνικές και Κυπρικές τράπεζες είναι εκ των
πραγμάτων ανύπαρκτα και πήραν τα λεφτά από την ΕΚΤ κάτω από τις νέες
ρυθμιστικές συμφωνίες της Βασιλείας ΙΙΙ.
Όπως
ανέφερα και πιο πάνω μικρότερη αναγκαστικά μόχλευση σημαίνει ότι οι χορηγήσεις
θα είναι σχεδόν ανύπαρκτες και θα αφορούν κυρίως αναχρηματοδοτήσεις εταιρειών
και φυσικών προσώπων με βιώσιμο προφίλ.
Ταυτόχρονα,
οι τράπεζες είναι πλέον απόλυτα εξαρτημένες από την ΕΚΤ και το ELA, τον έκτακτο
μηχανισμό της ΤτΕ και ως εκ τούτου ο στόχος τους είναι η συντήρηση δυνάμεων και
όχι ο θεσμικός τους στόχος, η χρηματοδότηση της κοινωνίας και της οικονομίας.
Τα κεφάλαια
αυτά θα είναι των φορολογούμενων πολιτών της Ευρώπης και οι διοικήσεις που θα
τα διαχειριστούν θα αποφύγουν να πάρουν οποιοδήποτε ρίσκο, που θα έθετε σε
κίνδυνο αυτή την επένδυση.
Ακόμα και
στην περίπτωση που η οικονομική συγκυρία μεταβληθεί θετικά χωρίς την δημιουργία
ευροομολόγου οι περιοριστικοί κανόνες σχέσης ιδίων κεφαλαίων και χορηγήσεων θα
αναγκάσει τις τράπεζες σε απομόχλευση
και έτσι σε ακόμα μικρότερη ικανότητα χορηγήσεων. Κάτω από τα συγκεκριμένα
κανονιστικά πρότυπα ο τραπεζικός τομέας ιδιαίτερα στην Ελλάδα δεν θα μπορέσει
να προσελκύσει κεφάλαια σε σχέση με άλλους κλάδους της οικονομίας που θα έχουν
καλύτερους δείκτες ανάπτυξης
Υπό το
πρίσμα όλων αυτών και των τελευταίων γεγονότων στην Κύπρο μου φαίνεται αστεία η
αναμενόμενη συμμετοχή των ιδιωτών στην ανακεφαλαιοποίηση των Ελληνικών τραπεζών έστω και στο 10% της ιδίας
συμμετοχής που ορίζει η τελευταία συμφωνία. Μια τέτοια θεώρηση οδηγεί στην
κρατικοποίηση και εκποίηση του
τραπεζικού τομέα στην χώρα που η κεντρική τράπεζα είναι ιδιωτική !!!
Πανος Ζαρογουλίδης
Φαρμακοποιός ΜΒΑ
Αντ/δρος ΦΣ Πέλλας