Στο πρόσφατο άρθρο μας ("Η Γερμανία βιώνει πρωτοφανή κρίση στα φαρμακεία: Κλείνουν το ένα μετά το άλλο") αναλύσαμε τα αίτια της κατάρρευσης και την επείγουσα ανάγκη μεταρρυθμίσεων.
Μετά από χρόνια αδιεξόδου, φαίνεται πως η γερμανική κυβέρνηση αποφάσισε να δράσει, επιχειρώντας μια πραγματική αναδιάρθρωση του ρόλου του φαρμακοποιού και του φυσικού φαρμακείου στη τοπική κοινωνία.
Η Μεταρρύθμιση Warken: Από την Κρίση στη Λύση
Η νέα υπουργός Υγείας Nina Warken (CDU) παρουσίασε πρόσφατα ένα φιλόδοξο σχέδιο μεταρρύθμισης, απαντώντας στις βασικές προκλήσεις που έθετε η πρωτοφανής κρίση του κλάδου. Τα νομοσχέδια που τέθηκαν σε διαβούλευση επιχειρούν να εξασφαλίσουν το μέλλον των φυσικών φαρμακείων με ουσιαστικές αλλαγές:
1. Επέκταση των Εμβολιασμών: Από τη Γρίπη σε όλα τα εμβόλια με αδρανοποιημένο ιό
Η Τρέχουσα Κατάσταση: Από το 2020, τα γερμανικά φαρμακεία μπορούν να διενεργούν εμβολιασμούς κατά της γρίπης, και από το 2022 εμβολιασμούς κατά του COVID-19. Ωστόσο, μόνο περίπου το 10% των φαρμακείων προσφέρουν σήμερα εμβολιασμούς.
Η Νέα Ρύθμιση: Σύμφωνα με το νέο νομοσχέδιο, τα φαρμακεία θα μπορούν να διενεργούν όλα τα εμβόλια με αδρανοποιημένο ιό (Totimpfstoffe), συμπεριλαμβανομένων:
- Τέτανος
- Διφθερίτιδα
- Ηπατίτιδα Β
- Πολιομυελίτιδα
- Κοκκύτης
- Πνευμονιόκοκκος
- FSME (εγκεφαλίτιδα από τσιμπήματα κρότωνα)
Αιτιολόγηση και Στόχοι
Ο στόχος είναι τριπλός:
- Αύξηση των ποσοστών εμβολιαστικής κάλυψης μέσω της διευκόλυνσης πρόσβασης
- Ανάπτυξη ρουτίνας εμβολιασμών στα φαρμακεία - με εμβολιασμούς διαθέσιμους όλο το χρόνο και όχι μόνο το φθινόπωρο (γρίπη/COVID-19)
- Απεμπλοκή των ιατρείων από απλούς προληπτικούς εμβολιασμούς
Η Ομοσπονδιακή Ένωση Γερμανών Φαρμακοποιών (ABDA) υποστηρίζει ενθέρμως την επέκταση, επισημαίνοντας ότι "όποιος μπορεί να εμβολιάσει για COVID-19 και γρίπη, μπορεί να εμβολιάσει και για άλλους παθογόνους οργανισμούς".
2. Χορήγηση Συνταγογραφούμενων Φαρμάκων Χωρίς Συνταγή - Με Όρους
Το Επαναστατικό Βήμα
Μια από τις πιο σημαντικές και αμφιλεγόμενες αλλαγές είναι η δυνατότητα χορήγησης συνταγογραφούμενων φαρμάκων χωρίς ιατρική συνταγή σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.
Δύο Κατηγορίες Εφαρμογής
1. Χρόνια Νοσήματα και Επείγουσες Ανάγκες
Οι φαρμακοποιοί θα μπορούν να χορηγήσουν μία φορά την μικρότερη διαθέσιμη συσκευασία όταν:
- Πρόκειται για γνωστή μακροχρόνια θεραπεία που είναι τεκμηριωμένη στον ηλεκτρονικό φάκελο υγείας του ασθενούς για τουλάχιστον ένα χρόνο
- Υπάρχει επείγουσα ανάγκη (π.χ. ασθενής έμεινε χωρίς φάρμακο το Σαββατοκύριακο)
- Ο ασθενής δεν μπορεί να επισκεφθεί άμεσα τον γιατρό του
Παραδείγματα: Αντιυπερτασικά, φάρμακα για διαβήτη, αντιθρομβωτικά, θυρεοειδικά φάρμακα
2. Απλές Οξείες Παθήσεις
Για μη επιπλεγμένες οξείες παθήσεις, οι φαρμακοποιοί θα μπορούν να χορηγούν συγκεκριμένα συνταγογραφούμενα φάρμακα αυτόνομα, χωρίς να απαιτείται επίσκεψη σε γιατρό.
Ένας κατάλογος επιλέξιμων παθήσεων θα καταρτιστεί, που μπορεί να περιλαμβάνει:
- Ήπιες ουρολοιμώξεις
- Απλά δερματολογικά προβλήματα
- Φαρυγγίτιδες χωρίς επιπλοκές
- Μυκητιάσεις
Κόστος και Τεκμηρίωση
- Οι ασθενείς θα πληρώνουν εξ ιδίων για αυτές τις χορηγήσεις
- Τα φαρμακεία θα μπορούν να χρεώνουν έως €5 ανά φάρμακο ως αμοιβή
- Όλες οι χορηγήσεις θα καταγράφονται στον ηλεκτρονικό φάκελο υγείας (ePA)
Στόχοι
- Μείωση άσκοπων επισκέψεων σε ιατρεία για χρόνια νοσήματα
- Ταχύτερη πρόσβαση σε θεραπεία για απλά προβλήματα
- Απεμπλοκή του συστήματος πρωτοβάθμιας φροντίδας
Αντιδράσεις
Η Εθνική Ένωση Ιατρών Κρατικής Ασφάλισης (KBV) έχει εκφράσει έντονες επιφυλάξεις, προειδοποιώντας ότι η μη ελεγχόμενη χορήγηση συνταγογραφούμενων φαρμάκων θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια των ασθενών.
3. Πρόληψη και Διαγνωστικά Τεστ: Το Φαρμακείο ως Σταθμός Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας
Νέες Υπηρεσίες Πρόληψης
Οι φαρμακευτικές υπηρεσίες (pharmazeutische Dienstleistungen) επεκτείνονται σημαντικά με προγράμματα πρόληψης για:
- Καρδιαγγειακά νοσήματα
- Έλεγχος χοληστερόλης
- Αξιολόγηση καρδιαγγειακού κινδύνου
- Διαβήτης τύπου 2
- Μετρήσεις σακχάρου αίματος
- HbA1c τεστ
- Συμβουλευτική διατροφής
- Νοσήματα που σχετίζονται με το κάπνισμα
- Προγράμματα διακοπής καπνίσματος
- Αξιολόγηση πνευμονικής λειτουργίας
Ταχέα Διαγνωστικά Τεστ
Τα φαρμακεία θα μπορούν να προσφέρουν in-vitro διαγνωστικά τεστ για την έγκαιρη ανίχνευση λοιμώξεων, παρόμοια με τα τεστ COVID-19 κατά την πανδημία:
- Λοιμώδη νοσήματα (αδενοϊοί, γρίπη, RSV, ροταϊοί) και ΣΜΝ (HIV, ηπατίτιδα C, σύφιλη).
Στόχος: Διακοπή Αλυσίδων Μετάδοσης
Η δυνατότητα ταχείας διάγνωσης στο φαρμακείο στοχεύει στη διακοπή των αλυσίδων μετάδοσης λοιμώξεων, επιτρέποντας την άμεση αναγνώριση και απομόνωση κρουσμάτων.
4. Ενσωμάτωση στον Ηλεκτρονικό Φάκελο Υγείας
Όλες οι φαρμακευτικές υπηρεσίες και τα αποτελέσματά τους θα **καταγράφονται στην elektronische Patientenakte (ePA - o αντίστοιχος Φάκελος Υγείας Ασθενή ΦΑΥ στην Ελλάδα) επιτρέποντας:
- Καλύτερη συνεργασία μεταξύ φαρμακοποιών και ιατρών
- Ολοκληρωμένη παρακολούθηση της υγείας του ασθενούς
- Αποφυγή διπλών εξετάσεων και αλληλεπιδράσεων φαρμάκων
Επιπλέον, οι ιατροί θα μπορούν να συνταγογραφούν φαρμακευτικές υπηρεσίες, και τα φαρμακεία θα τις χρεώνουν απευθείας στα ασφαλιστικά ταμεία (αντί του σημερινού συστήματος με το ταμείο φαρμακευτικών υπηρεσιών).
5. Ευελιξία στα Ωράρια και Ενίσχυση της Εφημερίας
Απελευθέρωση Ωραρίων
Τα φαρμακεία θα καθορίζουν ελεύθερα τα ωράρια τους, προσαρμοζόμενα στις τοπικές ανάγκες - ιδιαίτερα σημαντικό για αγροτικές περιοχές με περιορισμένη πρόσβαση.
Αυξημένη Αποζημίωση Εφημερίας
Για να καταστεί πιο ελκυστική η νυχτερινή και εφημεριακή εργασία, προβλέπεται:
- Υψηλότερη αποζημίωση για εφημερίες
- Αναγνώριση μερικών εκτεταμένων ωραρίων (π.χ. έως 22:00) με επιπλέον αποζημίωση
6. Διαχείριση Ελλείψεων: Μεγαλύτερη Αυτονομία για τους Φαρμακοποιούς
Το Τρέχον Πρόβλημα
Σήμερα, τα φαρμακεία υποχρεούνται να χορηγήσουν το συγκεκριμένο φάρμακο με συμβόλαιο έκπτωσης (Rabattvertrag) του ασφαλιστικού ταμείου του ασθενούς, ακόμα κι αν δεν το έχουν σε απόθεμα, προκαλώντας καθυστερήσεις.
Η Νέα Λύση
Αν το φάρμακο με συμβόλαιο έκπτωσης δεν είναι διαθέσιμο ούτε στο φαρμακείο ούτε στον χονδρέμπορο, οι φαρμακοποιοί θα μπορούν να χορηγήσουν άμεσα ισοδύναμο εναλλακτικό από το δικό τους απόθεμα.
Αποτέλεσμα: Οι ασθενείς θα λαμβάνουν τα φάρμακά τους γρηγορότερα, και τα φαρμακεία θα εξοικονομούν 20-30 ώρες εβδομαδιαίως που σήμερα ξοδεύονται σε μη αμειβόμενη διαχείριση ελλείψεων.
7. Επέκταση Ρόλου Βοηθού Φαρμακοποιού: Προσωρινή Διαχείριση Φαρμακείου
Η Τρέχουσα Κατάσταση
Σήμερα, οι βοηθοί φαρμακείου (PTA) εργάζονται υπό την επίβλεψη φαρμακοποιού και δεν μπορούν να λειτουργήσουν φαρμακείο χωρίς την παρουσία αδειούχου φαρμακοποιού.
Η Προτεινόμενη Αλλαγή
Μετά από διετή επιπλέον κατάρτιση, οι PTA θα μπορούν να αναλάβουν προσωρινά τη διαχείριση φαρμακείου για:
- Έως 20 ημέρες ανά έτος
- Μέχρι 10 συνεχόμενες ημέρες λειτουργίας
Προϋποθέσεις
- Επιτυχής ολοκλήρωση διετούς εξειδικευμένης κατάρτισης
- Εργασία υπό την εποπτεία του ιδιοκτήτη-φαρμακοποιού
- Περιορισμένες αρμοδιότητες (όχι πλήρης ιδιοκτησία/διαχείριση)
Αντιδράσεις από τον Κλάδο
Ο Ομοσπονδιακός Σύνδεσμος PTA (BVpta) έχει εκφράσει μικτά συναισθήματα:
✅ **Θετικό: Αναγνώριση των ικανοτήτων των PTA
✅ **Θετικό: Δυνατότητα ωριαίας αντικατάστασης
❌ **Αρνητικό: Αποφεύγει την πλήρη διαχείριση φαρμακείου από PTA
❌ **Αρνητικό: Κίνδυνος εκμετάλλευσης ως "φθηνό εργατικό δυναμικό"
Η πρόεδρος του BVpta, Anja Zierath, δήλωσε: "Ωριαία αντικατάσταση ναι, διαχείριση φαρμακείου όχι!"
8. Οικονομικές Πτυχές: Το Αγκάθι της Αμοιβής
Η Μεγάλη Απογοήτευση
Παρότι ο κυβερνητικός συνασπισμός είχε υποσχεθεί αύξηση του σταθερού τέλους από €8,35 σε €9,50, η υπουργός Warken ανέστειλε αυτή την υπόσχεση λόγω της δύσκολης οικονομικής κατάστασης των ασφαλιστικών ταμείων.
Η αύξηση θα επανεξεταστεί το Φθινόπωρο 2026.
Τι Προβλέπεται
- Επαναφορά εκπτώσεων (Skonto): Τα φαρμακεία θα μπορούν πάλι να λαμβάνουν εμπορικές εκπτώσεις για πρόωρη πληρωμή σε προμηθευτές
- Μηχανισμός διαπραγμάτευσης: Θεσμοθετείται τακτική αναθεώρηση της αμοιβής μέσω διαπραγματεύσεων μεταξύ ABDA και GKV-Spitzenverband (ομοσπονδία ασφαλιστικών ταμείων)
- Κατάργηση μηδενικών retaxations (περικοπές συνταγών): Οι περικοπές αποζημίωσης λόγω τυπικών σφαλμάτων θα εξαλειφθούν
Συμπεράσματα: Ευκαιρίες και Προκλήσεις
Οι Ευκαιρίες
✅ Επέκταση επαγγελματικού ρόλου: Οι φαρμακοποιοί αναβαθμίζονται σε παρόχους πρωτοβάθμιας υγείας
✅ Απεμπλοκή ιατρείων: Μείωση φόρτου για απλές υπηρεσίες
✅ Καλύτερη πρόσβαση για πολίτες: Χωρίς ραντεβού, διαθεσιμότητα 24/7
✅Αντιμετώπιση ελλείψεων: Μεγαλύτερη ευελιξία στην αντιμετώπιση προβλημάτων εφοδιασμού
Οι Προκλήσεις
❌ Μη επαρκής οικονομική στήριξη: Χωρίς άμεση αύξηση αμοιβής, η βιωσιμότητα παραμένει αμφίβολη
❌ Αυξημένη ευθύνη χωρίς αντίστοιχη αμοιβή: Νέες υπηρεσίες = νέοι κίνδυνοι
❌ Πρόσθετο φόρτο εργασίας: Τεκμηρίωση, κατάρτιση, νέες διαδικασίες
❌ Αντιδράσεις ιατρών: Πιθανές τριβές στη συνεργασία φαρμακοποιών-ιατρών
❌ Ανεπαρκής συμμετοχή σε εμβολιασμούς: Μόνο 10% προσφέρουν εμβολιασμούς σήμερα
Το Κρίσιμο Ερώτημα
Η μεταρρύθμιση Warken είναι φιλόδοξη αλλά ελλιπής. Η αναστολή της αύξησης αμοιβής υπονομεύει τη βιωσιμότητα των φαρμακείων που καλούνται να αναλάβουν περισσότερες ευθύνες με τα ίδια ή χειρότερα οικονομικά.
Όπως επισημαίνει η ABDA: "Δεν μπορείς να ζητάς περισσότερα από τα φαρμακεία χωρίς να τους δίνεις τα μέσα να επιβιώσουν. Η αύξηση της βασικής αμοιβής θα πρέπει να εφαρμοστεί άμεσα".
Μαθήματα για την Ελλάδα
Η γερμανική εμπειρία μάς διδάσκει ότι:
- Η επέκταση αρμοδιοτήτων πρέπει να συνοδεύεται από επαρκή οικονομική στήριξη
- Η κατάρτιση και η υποδομή είναι κρίσιμες για την επιτυχή υλοποίηση νέων υπηρεσιών
- Η συνεργασία με τους ιατρούς πρέπει να οικοδομηθεί προσεκτικά για να αποφευχθούν συγκρούσεις
- Ο ψηφιακός μετασχηματισμός (ηλεκτρονικός φάκελος υγείας) είναι απαραίτητος για την αποτελεσματική ολοκλήρωση των υπηρεσιών
Πηγές:
Tagesschau – Mehr Angebote in Apotheken geplant
Bundesgesundheitsministerium – Warken: Wir stärken die Apotheken vor Ort
Apotheken Umschau – Apothekenreform: Was sich für Patienten und Apotheken ändert
Pharmazeutische Zeitung – Warken kommt mit Apothekenreform zum DAT
ABDA Pressemitteilungen – Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2025
*Σημείωση: Το νομοσχέδιο βρίσκεται σε φάση διαβούλευσης (Οκτώβριος 2025). Η ψήφιση αναμένεται το 2026.*