Απώλειες πάνω από τρία δισ. ευρώ μετρά τα τελευταία πέντε χρόνια ο τζίρος του φαρμάκου, με τις συνολικές πωλήσεις των φαρμακευτικών, όπως καταγράφει ο ΕΟΦ, να είναι μειωμένες κατά 37,5%. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ετήσια έρευνα του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος «Η Φαρμακευτική Αγορά στην Ελλάδα: Γεγονότα & Στοιχεία 2013», που επιμελήθηκε το ΙΟΒΕ με τη συνεργασία της Επιτροπής Παρακολούθησης Δαπανών Υγείας & Τεκμηρίωσης του ΣΦΕΕ, από τα 8,46 δισ. ευρώ που ήταν οι συνολικές πωλήσεις φαρμάκων το 2009, πέρσι δεν ξεπέρασαν τα 5,29 δισ., ενώ οι τζίροι των φαρμακευτικών αναμένεται φέτος να συρρικνωθούν ακόμη περισσότερο, καθώς ο προϋπολογισμός της φαρμακευτικής δαπάνης του ΕΟΠΥΥ είναι μικρότερος κατά 350 εκατ. ευρώ.
Οι προβλέψεις που έχουν αποτυπωθεί στον προϋπολογισμό του 2014 διαμορφώνουν την καθαρή φαρμακευτική δαπάνη στα 2,019 δισ. ευρώ περίπου, ενώ η εκτιμωμένη μείωση σωρευτικά από το 2009 θα φτάσει το -60,5%. Η καθαρή φαρμακευτική δαπάνη το 2014 θα αντιστοιχεί στο 1,1% του -ήδη σημαντικά μειωμένου- ΑΕΠ, έναντι 2,2% το 2009.
Ενδεικτικό της ραγδαίας πτώσης που σημειώνουν οι πωλήσεις φαρμάκων είναι πως το 2013 οι τζίροι των εταιρειών διαμορφώθηκαν στα 5,29 δισ. ευρώ, μειωμένοι κατά 11,3% σε σχέση με το 2012, έπειτα από ισόποση κάμψη το 2012 κατά 11,7%. Η μελέτη δεν καταγράφει μόνο τα φάρμακα που αποζημιώνονται από τα ασφαλιστικά ταμεία, αλλά το σύνολο των σκευασμάτων που διακινούνται στην Ελλάδα, δηλαδή τις πωλήσεις προς τα νοσοκομεία, τις πωλήσεις φαρμάκων που επανεξάγονται (παράλληλες εξαγωγές), που χρησιμοποιούνται από ασφαλισμένους σε ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες και καλύπτονται από αυτές, τα φάρμακα που πληρώνουν οι ασθενείς από την τσέπη τους γιατί δεν έχουν συνταγή γιατρού ή δεν διαθέτουν βιβλιάριο υγείας και τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα.
Η μείωση των τιμών των φαρμάκων, το «μαχαίρι» στη φαρμακευτική δαπάνη του ΕΟΠΥΥ και τα υπόλοιπα μέτρα περιστολής της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, στο πλαίσιο της δημοσιονομικής προσαρμογής, είναι οι βασικοί λόγοι που οδήγησαν, όπως συμπεραίνει η μελέτη, στη «βουτιά» των τριών δισ. Η μείωση των δημοσίων δαπανών υγείας στην Ελλάδα αντανακλάται και στα στοιχεία της νοσοκομειακής δαπάνης. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά τη διάρκεια της περιόδου 2009-2013 η νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη μειώθηκε δραστικά, κατά 49%, δηλαδή βρίσκεται στο 50% των επιπέδων του 2009, ενώ η κάμψη στις δαπάνες υγειονομικού υλικού είναι ακόμη μεγαλύτερη, στο -55,3%.
Η μελέτη αποκαλύπτει όμως και τα παράδοξα της αγοράς φαρμάκου στην Ελλάδα. Η διείσδυση σε όγκο των προστατευμένων φαρμάκων (on-patent) βρίσκεται στο 11,6%, ποσοστό υψηλότερο σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές αγορές, γεγονός που οφείλεται στις χαμηλές τιμές τους, οι οποίες διαμορφώνονται σχεδόν στο ήμισυ του μέσου όρου των χωρών της Ε.Ε. Αντίθετα, οι τιμές των γενοσήμων είναι από τις υψηλότερες στην Ευρώπη και δεν απέχουν σημαντικά από τις τιμές των off-patent προϊόντων.
Τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα κατέχουν υπολογίσιμο μερίδιο επί των συνολικών πωλήσεων προς τα φαρμακεία, με τάση αύξησης την περίοδο 2010-2012. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία το μέγεθος της αγοράς ΜΗΣΥΦΑ διαμορφώθηκε το 2012 σε 371,5 εκατ. ευρώ, σε χαμηλότερα επίπεδα από αυτά των προηγούμενων ετών, αλλά με αυξημένο ποσοστό μεριδίου στην αγορά τους: από 10,7% ο 2011 σε 11,9% το 2012, καθώς η μείωση των πωλήσεων τους ήταν χαμηλότερης έντασης έναντι του συνόλου των φαρμάκων.
Το μερίδιο των ΜΗΣΥΦΑ στο σύνολο των πωλήσεων εκτός νοσοκομείων είναι στην Ελλάδα από τα χαμηλότερα συγκριτικά με τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ-27. Βέβαια, το μερίδιο αυτό εξαρτάται από το εύρος των φαρμάκων που είναι σε κάθε χώρα μη συνταγογραφούμενα. Η σημαντικότερη κατηγορία ΜΗΣΥΦΑ στην Ελλάδα ήταν το 2012 τα αναλγητικά, ενώ σημαντικά μερίδια είχαν και τα σκευάσματα για την αντιμετώπιση του κρυολογήματος, καθώς και οι βιταμίνες.
Βίκυ Κουρλιμπίνη
vicky.kourlibini@capital.gr