Ο καθηγητής Ιατρικής ΑΠΘ, πρόεδρος ειδικής επιτροπής του υπουργείου Υγείας, Δημ. Κούβελας, μιλάει στον «ΑτΚ»
Τη δημιουργία σώματος «αξιολογητών» με στόχο την ορθολογική συνταγογράφηση, προτείνει ο καθηγητής Φαρμακολογίας και Κλινικής Φαρμακολογίας στο Τμήμα Ιατρικής του ΑΠΘ, Δημήτρης Κούβελας.
Από τη θέση που ανέλαβε πρόσφατα ως πρόεδρος της Ειδικής Επιτροπής Κατάρτισης Καταλόγου Συνταγογραφούμενων Φαρμακευτικών Ιδιοσκευασμάτων και Εξορθολογισμού Πλαισίου Χορήγησης Ιδιοσκευασμάτων για Σοβαρές Ασθένειες του υπουργείου Υγείας, τονίζει ότι η επιτροπή θα εργαστεί για να μη λείψει κανένα φάρμακο της λίστας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας από τους Ελληνες ασθενείς.
Σε συνέντευξή του στον «Αγγελιοφόρο της Κυριακής», επισημαίνει ότι...
... οι τιμές των γενοσήμων μπορεί να μειωθούν, παραδέχεται τη δυσκολία εντατικών ελέγχων των γενόσημων εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης και πιστεύει ότι δεν θα αποδώσουν μέτρα όπως πρόστιμα και αποκλεισμός από τη συνταγογράφηση όσων φαρμακοποιών δεν χορηγούν γενόσημα.
Ποιες είναι οι προτεραιότητες της ειδικής επιτροπής της οποίας είστε πρόεδρος;
Η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρω ακόμη τις εκκρεμότητες που υπάρχουν από την προηγούμενη σύνθεση. Το σίγουρο πάντως είναι ότι θα γίνει μια προσπάθεια, σε συνεργασία με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας, να προχωρήσουν συγκεκριμένες νομοθετικές ρυθμίσεις, ώστε να εξασφαλιστεί η καλύτερη και απρόσκοπτη φαρμακοθεραπεία των ασθενών.
Ποια είναι η θέση σας για τα γενόσημα και τι σας προβληματίζει σχετικά με τη χρήση των αντιγράφων φαρμάκων στη χώρα μας;
Τα γενόσημα είναι προϊόντα που εμφανίζουν το πλεονέκτημα της χαμηλότερης τιμής από το πρωτότυπο προϊόν. Η λήξη της πατέντας που συνοδεύεται με παραγωγή γενοσήμων σημαίνει την άμεση μείωση της τιμής του πρωτοτύπου. Βέβαια το σημαντικό είναι το γενόσημο να είναι πραγματικά φθηνότερο και να μην υπολείπεται σε δραστικότητα και ασφάλεια από το φάρμακο αναφοράς.
Το σύστημα ελέγχων στην Ελλάδα και το θεσμικό πλαίσιο που τους διέπει ευνοούν την εισαγωγή γενόσημων αμφιβόλου ποιότητας από τρίτες χώρες. Ποια θα ήταν η εισήγησή σας για να περιοριστούν φαινόμενα που μπορεί να θέσουν την υγεία των πολιτών σε κίνδυνο;
Η αλήθεια είναι ότι με την υποστελέχωση των υπηρεσιών του ΕΟΦ υπάρχει μια δυσκολία στην εντατικοποίηση των ελέγχων των εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης σκευασμάτων. Από την άλλη τα φάρμακα που παράγονται από τα ελληνικά εργοστάσια δεν εμφανίζουν σημαντικά προβλήματα ποιότητας, διότι είναι υπό τη συνεχή επίβλεψη του ΕΟΦ.
Ήδη, από την προηγούμενη διοίκηση του ΕΟΦ, υπάρχει εξαιρετική συνεργασία μεταξύ του Οργανισμού (εξάλλου η νέα πρόεδρος είναι εκλεκτή συνάδελφος- φαρμακολόγος από την Ιατρική Σχολή των Ιωαννίνων), με τα πανεπιστήμια, ώστε να μεγιστοποιηθεί η δυνατότητα εργαστηριακής κάλυψης των αναγκών του ΕΟΦ, ενώ ταυτοχρόνως δίνεται η δυνατότητα στα πανεπιστήμια να διασυνδεθούν με την κοινωνία και τις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού.
Με ποιον τρόπο μπορεί ο κάθε γιατρός να προστατεύσει τους ασθενείς του;
Ο γιατρός οφείλει να γνωρίζει τους κανόνες της ορθολογικής συνταγογράφησης, της τεκμηριωμένης ιατρικής και της καλής ιατρικής πρακτικής. Επίσης οι ιατροί και οι φαρμακοποιοί ενημερώνονται από τις εταιρίες και τους επιστημονικούς φορείς τους, και είναι σε θέση, συνήθως, να γνωρίζουν τις φαρμακευτικές εταιρίες και την ποιότητα των προϊόντων τους.
Βέβαια σημαντικό ρόλο στην προστασία των ασθενών, παίζουν και οι σύλλογοι ασθενών, οι οποίοι συνδράμουν το ίδιο τους ασθενείς και την πολιτεία, ώστε να μεγιστοποιηθεί η ωφέλεια για τους πάσχοντες συνανθρώπους μας.
Κρίνετε ορθή την επιβολή προστίμων έως 5.000 ευρώ και τον αποκλεισμό από τη συνταγογράφηση για τους φαρμακοποιούς που δεν χορηγούν γενόσημα;
Δεν νομίζω ότι τέτοια μέτρα μπορεί να αποδώσουν. Η πολιτική των γενοσήμων αποτελεί ένα κομμάτι από ένα μεγαλύτερο παζλ και δεν είναι δυνατόν να λυθεί το πρόβλημα με σπασμωδικές κινήσεις.
Συχνά είναι μεγάλη η ευθύνη που θα πρέπει να πάρει ο φαρμακοποιός για την υποκατάσταση ενός σκευάσματος με ένα άλλο. Υπάρχουν διαφορές μεταξύ τους, συχνά σημαντικές, όπως διαφορετικό άλας, διαφορετική μορφή της δραστικής ουσίας, διαφορετικά έκδοχα, διαφορετική βιοϊσοδυναμία κ.λπ. Είναι λοιπόν λίγο δύσκολο να αλλάξει ένα σκεύασμα σε κάποιον ασθενή ο φαρμακοποιός, διότι αν συμβεί οτιδήποτε, είναι πολύ εκτεθειμένος νομικά.
Επίσης συχνά οι ασθενείς μας, δεν γνωρίζουν καν τον λόγο που λαμβάνουν μια αγωγή, αλλά επαναλαμβάνουν μια συνταγογράφηση, μηχανικά, μήνα με μήνα, από γιατρό που δεν τους γνωρίζει με αποτέλεσμα τη δημιουργία διαφόρων προβλημάτων. Η λειτουργία του ηλεκτρονικού φακέλου του ασθενούς, η θεσμοθέτηση του γενικού/οικογενειακού ιατρού και η οργάνωση μια αξιοπρεπούς πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας θα λύσει τα περισσότερα από τα προβλήματα υγείας στη χώρα, ακόμη και τα οικονομικά.
Πιστεύετε ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα για την αναδιαμόρφωση των τιμών των γενόσημων φαρμάκων, που πωλούνται πολύ ακριβά στην Ελλάδα;
Θεωρώ ότι οι τιμές των γενοσήμων μπορεί να μειωθούν περαιτέρω. Η ελληνική βιομηχανία έχει δηλώσει την πρόθεσή της να εργαστεί προς αυτήν την κατεύθυνση με διάφορους τρόπους, και ήδη συνεργάζεται σε πολλά επίπεδα με την κυβέρνηση, τα πανεπιστήμια και άλλους φορείς, στην κατεύθυνση της μεγιστοποίησης της αποτελεσματικότητας, της ασφάλειας αλλά βελτιστοποίησης της τιμής των προϊόντων.
Πώς θεωρείτε ότι μπορεί να επιτευχθεί η ορθολογική συνταγογράφηση;
Η ορθολογική συνταγογράφηση που αποτελεί το βασικό εκπαιδευτικό πεδίο μου, μπορεί να επιτευχθεί βασικά με την ενημέρωση του ιατρικού κόσμου, με την υιοθέτηση ορθών θεραπευτικών πρωτοκόλλων σε συνεργασία μεταξύ των ΕΟΠΥΥ, ΗΔΙΚΑ, επιτροπή θετικής λίστας και του ΕΟΦ. Επίσης σημαντική είναι η παρουσία των συλλόγων ασθενών που «προσφέρουν» μια άλλη οπτική στην επιστημονική αντίληψη ενός φαρμάκου ή μια κατάστασης.
Η δημιουργία, επίσης, ενός σώματος «αξιολογικών» στα πρότυπα διεθνών οργανισμών, εξαιρετικά υψηλής εξειδίκευσης όχι μόνο στην ιατρική ειδικότητα, αλλά και με βαθιά γνώση των μηχανισμών δράσης των φαρμάκων, της στατιστικής αξιολόγησης των κλινικών μελετών, αλλά και της φαρμακοεπιδημιολογίας και φαρμακοοικονομίας, θα συμβάλει στην άρτια αξιολόγηση των φαρμάκων σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού.
Ποιες είναι οι προτάσεις σας για τη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία των ασθενών;
Η σταδιακή μετάβαση σε ένα σύστημα εξοικονόμησης πόρων, από την πρωτοβάθμια υιοθετώντας ορθές πρακτικές συνταγογράφησης, θα εξασφαλίσει πόρους για την προμήθεια φαρμάκων υψηλής τιμής για «δύσκολες» ή σπάνιες παθήσεις.
Πιστεύουμε ότι η εφαρμογή των κανόνων της Κλινικής Φαρμακολογίας και της Φαρμακοεπιδημιολογίας για πρώτη φορά στη χώρα, θα εξασφαλίσει, όπως και έχει κάνει και στις υπόλοιπες χώρες, την προμήθεια και αποζημίωση του καλύτερου φαρμάκου (δραστικότερου, ασφαλέστερου, εύληπτου και οικονομικού) για τον κάθε ασθενή.
Τα ράφια των ελληνικών φαρμακείων αδειάζουν τακτικά από σημαντικά φάρμακα λόγω των χαμηλών τιμών που δίνονται. Ποια μέτρα και ποινές θα προτείνατε για τις φαρμακοβιομηχανίες που βγάζουν από την ελληνική αγορά φάρμακά τους όχι για λόγους ασφάλειας αλλά επειδή η διάθεσή τους δεν συμφέρει στην εταιρία;
Το πρόβλημα είναι πολύ σοβαρό. Δεν έχω ιδιαίτερη αντίληψη αντίμετρων κατά των παράλληλων εξαγωγών, αλλά φαντάζομαι ότι τα μέτρα της οριζόντιας μείωσης των τιμών, ίσως και να μη βοηθούν στην κατεύθυνση αυτή.
Πιστεύω ότι το Κοινοβούλιο και η κυβέρνηση με τους νομικούς και τους οικονομολόγους, είναι καταλληλότεροι να απαντήσουν στην ερώτηση αυτή.
Πώς βλέπετε το ενδεχόμενο υιοθέτησης από τη χώρα μας της λίστας των ουσιαστικών φαρμάκων (essential drug list) που έχει εκδώσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ή της «σοφής λίστας» του Σουηδικού Οργανισμού Φαρμάκων;
Η επιτροπή θα εργαστεί σε συνεργασία με τους άλλους φορείς (υπουργείο, ΕΟΦ, ΕΟΠΥΥ, ΗΔΙΚΑ κ.λπ.), καθώς και με συναδέλφους από τη Σουηδία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με στόχο να μη λείψει κανένα φάρμακο της λίστας του ΠΟΥ, και με στρατηγική προσαρμογής της «Σοφής Λίστας» της Στοκχόλμης στο Ελληνικό Σύστημα Υγείας. Το έργο δεν είναι πολύ εύκολο, αλλά τουλάχιστον υπάρχει όχι μόνο η καλή πρόθεση της κυβέρνησης, αλλά και συγκεκριμένος στόχος και αφετηρία.
ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ