ΒΡΕΦΙΚΟ ΓΑΛΑ
- Άλλαξαν τα μερίδια αγοράς
- Μειώθηκε κατά 17% στα φαρμακεία
- Αυξήθηκε κατά 29% στα σούπερ μάρκετ
- Τα φαρμακεία συνεχίζουν να κατέχουν την πρώτη θέση (52%) έναντι 48% των σούπερ μάρκετ
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ
Του ΚΩΣΤΑ ΒΟΥΤΣΑΔΑΚΗ
Η πρώτη εργαλειοθήκη προκάλεσε τον...
.... μεγαλύτερο θόρυβο σε σχέση με τις επόμενες, καθώς αφορούσε σε προϊόντα ευρείας κατανάλωσης, όπως το γάλα (το οποίο, πάντως, δεν περιλαμβάνεται στη μελέτη του ΚΕΠΕ), το ψωμί κ.ά. Παρά τις διαμαρτυρίες και τις αντιδράσεις, οι ρυθμίσεις για την απελευθέρωση της αγοράς, που ψηφίστηκαν τότε, εξακολουθούν να ισχύουν, ορισμένες δε ενισχύθηκαν περαιτέρω.
Συνοπτικά η μελέτη του ΚΕΠΕ αναφέρει ότι οι ρυθμίσεις για το ψωμί συνέβαλαν στη συγκράτηση των τιμών, η απελευθέρωση της διακίνησης βρεφικού γάλακτος και βιταμινών οδήγησε σε χαμηλότερες τιμές στα σούπερ μάρκετ, το νέο καθεστώς για τις εκπτώσεις-προσφορές ωφέλησε τόσο τους καταναλωτές (χαμηλότερες τιμές όλο τον χρόνο) όσο και τους εμπόρους (αύξηση τζίρου), όχι όμως τους εργαζομένους, ενώ για το τσιμέντο οι μεταρρυθμίσεις δεν κατάφεραν να αναχαιτίσουν την κατάρρευση -λόγω της κρίσης- του κατασκευαστικού κλάδου.
ΨΩΜΙ
Αυξήθηκαν οι επιχειρήσεις
ΟΙ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ που ψηφίστηκαν απελευθέρωσαν τις λεγόμενες «θερμές γωνιές» από περιορισμούς, όπως και τη διακίνηση ψωμιού. Συγκεκριμένα, επετράπη η χρήση των όρων «αρτοποιός», «αρτοποιείο» και «φούρνος» και στις επιχειρήσεις bake off.
Επίσης, καταργήθηκαν οι περιορισμοί στην πώληση προϊόντων αρτοποιίας από τα καταστήματα τροφίμων και ποτών, όπως και οι συγκεκριμένες κατηγορίες βάρους για τον άρτο και τα αρτοπαρασκευάσματα, οι ρυθμίσεις αναφορικά με τα αποθέματα των αρτοποιών, οι ελάχιστες διαστάσεις για τα bake off και τα πρατήρια άρτου και η κατώτατη ελάχιστη δυναμικότητα για την ίδρυση αρτοποιείου στις μεγάλες πόλεις.
Επίσης, καταργήθηκαν οι περιορισμοί στην πώληση προϊόντων αρτοποιίας από τα καταστήματα τροφίμων και ποτών, όπως και οι συγκεκριμένες κατηγορίες βάρους για τον άρτο και τα αρτοπαρασκευάσματα, οι ρυθμίσεις αναφορικά με τα αποθέματα των αρτοποιών, οι ελάχιστες διαστάσεις για τα bake off και τα πρατήρια άρτου και η κατώτατη ελάχιστη δυναμικότητα για την ίδρυση αρτοποιείου στις μεγάλες πόλεις.
Σύμφωνα με τη μελέτη, το 2014 παρατηρείται αύξηση στον αριθμό των επιχειρήσεων παραγωγής ειδών αρτοποιίας και αλευρωδών προϊόντων, η οποία -κατά το ΚΕΠΕ- δεν μπορεί να ερμηνευθεί ως απόρροια των ρυθμίσεων της εργαλειοθήκης, λόγω του ότι είχε ήδη προηγηθεί το 2013 μία σημαντική ανάκαμψη του αριθμού επιχειρήσεων στον κλάδο.
Για το λιανεμπόριο αναφέρεται ότι «δεν διαφαίνεται κάποια σαφής αρνητική επίδραση των νομοθετικών ρυθμίσεων ως προς το σύνολο των δραστηριοποιούμενων στην αγορά, καθώς το σύνολο αστό αυξήθηκε ελαφρά κατά τα έτη 2014 και 2015».
Ιδιαίτερα θετική ήταν η επίδραση στην απασχόληση, για την οποία αναφέρεται: «Από το δεύτερο τρίμηνο του 2014 και μετά, η παρατηρούμενη άνοδος της απασχόλησης ήταν ταχεία, με τους σχετικούς ρυθμούς μεταβολής να κυμαίνονται μεταξύ του 5,5% και του 15,7% και να ακολουθούν ανοδική τάση. Οι συγκεκριμένες εξελίξεις στην απασχόληση συνάδουν με την παρατηρούμενη αύξηση του αριθμού επιχειρήσεων στον κλάδο κατά τα έτη 2013 και 2014 και είναι αρκετά έντονες ώστε να παραπέμπουν σε μία πιθανή θετική επίδραση των νομοθετικών ρυθμίσεων στην απασχόληση».
· Σε ό,τι αφορά στις τιμές, το ΚΕΠΕ συμπεραίνει ότι οι ρυθμίσεις συνέβαλαν στη συγκράτηση της τιμής του ψωμιού, διαχωρίζοντας μάλιστα τις συνέπειες της «εργαλειοθήκης» από τη γενική υποχώρηση των τιμών λόγω κρίσης. Χωρίς τις νομοθετικές παρεμβάσεις, λέει η μελέτη, το ψωμί θα ήταν ακριβότερο.
Το ΚΕΠΕ χαρακτηρίζει, πάντως, προβληματική τη ρύθμιση που επέτρεψε τη χρήση των διακριτικών τίτλων «αρτοποιός», «αρτοποιείο» και «φούρνος» από τις επιχειρήσεις bake off. Σε αυτή τη δικαιολογητική βάση στηρίχθηκε η πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση του υπουργείου Οικονομίας που εισάγει την έννοια του παραδοσιακού άρτου και του παραδοσιακού φούρνου ή αρτοποιείου. Όροι που επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται από τις εγκαταστάσεις όπου η διαδικασία ξεκινά από την επιλογή των πρώτων υλών, το ζύμωμα της ζύμης -η οποία δεν έχει προηγουμένως υποβληθεί σε κατάψυξη, ταχεία κατάψυξη ή ανάλογη διαδικασία συντήρησης-, την εξέλιξη της ζύμης έως την πλήρη μορφοποίησή της πριν καταλήξει στο ψήσιμο. Συνεπώς, ο χαρακτηρισμός «παραδοσιακό» δεν θα μπορεί να χρησιμοποιείται από τις «θερμές γωνιές», όπου το ψωμί παράγεται με το ψήσιμο κατεψυγμένης ζύμης.
ΤΣΙΜΕΝΤΟ
Η μεταρρύθμιση δεν ήταν αρκετή
Με τις διατάξεις που ψηφίστηκαν καταργήθηκε η υποχρεωτική διακίνηση μέσω κέντρων διανομής στις περιπτώσεις: (α) που η διακίνηση χύδην τσιμέντου γίνεται μέσω σφραγισμένων μεταφορικών μέσων, προέρχεται από κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης ανεξάρτητα από τον διακινητή και προορίζεται για ίδια χρήση και (β) η διακίνηση γίνεται με μεγασάκους (big bags), στις περιπτώσεις που ο μεγάσακος είναι σφραγισμένος, είναι για προσωπική χρήση ή για εμπορικούς σκοπούς, χωρίς να αποσυσκευάζεται και να επανασυσκευάζεται. Επίσης, καταργήθηκε το τέλος 2% υπέρ του επικουρικού ταμείου ασφάλισης του προσωπικού εταιρειών τσιμέντου.
Σύμφωνα με το ΚΕΠΕ, η μεταρρύθμιση δεν στάθηκε αρκετή για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της κατάρρευσης του κατασκευαστικού κλάδου κατά την περίοδο της κρίσης, τόσο στον αριθμό των επιχειρήσεων όσο και στην απασχόληση. Αντίστοιχα, καταγράφεται μείωση των τιμών τόσο του τσιμέντου όσο και του έτοιμου σκυροδέματος μετά το 2010.
Ωστόσο, τονίζεται ότι «δεδομένης της πολύ σημαντικής μείωσης της οικοδομικής δραστηριότητας (κατά 75%) και της αντίστοιχης χρήσης τσιμέντου, η πτώση του κόστους του τσιμέντου μάλλον είναι συνέπεια αυτών των εξελίξεων και δεν μπορεί να αποδοθεί στις αλλαγές στον τρόπο διακίνησης του τσιμέντου».
ΕΚΠΤΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ
Καθοδικές πιέσεις στις τιμές
Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ που ψηφίστηκε το 2013 προσέθεσε τις ενδιάμεσες περιόδους εκπτώσεων (δύο δεκαήμερα τον Νοέμβριο και τον Μάιο) και στη συνέχεια το 2014 και το 2015 απελευθερώθηκαν σταδιακά οι προσφορές, οι οποίες επιτρέπονται όλον τον χρόνο, χωρίς περιορισμούς ως προς τη διάρκεια, το είδος των εμπορευμάτων και άλλους χρονικούς περιορισμούς (π.χ., διάστημα από την τελευταία προσφορά). Δεν μπορεί, όμως, να αφορούν σε πάνω από το 50% των ειδών που διαθέτει το κατάστημα.
Ποια ήταν τα αποτελέσματα; «Οι παρεμβάσεις στο θεσμικό πλαίσιο», τονίζει το ΚΕΠΕ, «είχαν ως αποτέλεσμα την άσκηση καθοδικών πιέσεων στις τιμές των προϊόντων που εξετάστηκαν, και μάλιστα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και όχι μόνο στους μήνες των εκπτώσεων. Αυτό σημαίνει ότι οι καταναλωτές μάλλον επωφελήθηκαν». Παρόμοια αλλά ασθενέστερη επίδραση στις τιμές είχαν οι ενδιάμεσες εκπτώσεις, ενώ για τους καταστηματάρχες επισημαίνεται ότι «οι θεσμικές αλλαγές φαίνεται να ενίσχυσαν τον όγκο πωλήσεων στο λιανικό εμπόριο, άρα λειτούργησαν προς όφελος των εμπόρων».
Αντίθετα, ανύπαρκτη ή αρνητική ήταν η επίπτωση στην απασχόληση. Σημειώνεται ότι επίκεινται νέες αλλαγές για τις ενδιάμεσες εκπτώσεις, με τις οποίες αυξάνεται από 20 σε 30 ημέρες τον χρόνο η διάρκειά τους και δίδεται η δυνατότητα στους περιφερειάρχες να αποφασίσουν διαφορετικές περιόδους, ανάλογα με τις τοπικές ανάγκες της αγοράς.
Αλλαξαν τα μερίδια αγοράς
Η ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ του γάλακτος πρώτης και δεύτερης βρεφικής ηλικίας απελευθερώθηκε το 2013 με απόφαση του Συμβουλίου της Επικράτειας, με την οποία απορρίφθηκε σχετική προσφυγή του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου και επετράπη η πώληση τους εκτός φαρμακείων. Η μελέτη σημειώνει ότι το ίδιο καθεστώς (ελεύθερη διακίνηση) ίσχυε και έως το 1988, οπότε επιβλήθηκε η διακίνηση των προϊόντων αποκλειστικά από τα φαρμακεία.
Με την εφαρμογή της απελευθέρωσης άλλαξαν τα μερίδια αγοράς, καθώς το ποσοστό των φαρμακείων μειώθηκε κατά 17%, ενώ των καταστημάτων τροφίμων αυξήθηκε κατά 29%.
Με την εφαρμογή της απελευθέρωσης άλλαξαν τα μερίδια αγοράς, καθώς το ποσοστό των φαρμακείων μειώθηκε κατά 17%, ενώ των καταστημάτων τροφίμων αυξήθηκε κατά 29%.
Παρ’ όλα αυτά, τα φαρμακεία συνεχίζουν να κατέχουν την πρώτη θέση (52%) στο μερίδιο αγοράς των παιδικών τροφών συγκριτικά με τα καταστήματα τροφίμων (48%), κάτι που οφείλεται στο γεγονός ότι (παρά την απελευθέρωση) συνεχίζεται η αποκλειστική διάθεση από τα φαρμακεία των προϊόντων βρεφικού γάλακτος αρκετών επώνυμων εταιρειών.
«Από την πλευρά των εισαγωγέων», τονίζει το ΚΕΠΕ, «η αποκλειστική διάθεση του προϊόντος έχει ως αποτέλεσμα η διαπραγμάτευση να γίνεται με μια ομάδα πελατών με μικρή διαπραγματευτική δύναμη (όπως είναι τα φαρμακεία ή οι φαρμακαποθήκες) συγκριτικά με τις αλυσίδες λιανικής πώλησης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι εισαγωγείς να ελέγχουν αποτελεσματικότερα το επίπεδο τιμών χωρίς την πίεση άσκησης ανταγωνιστικής πολιτικής».
Ειδικότερα, μόνον τέσσερις από τις δεκαπέντε εταιρείες διαθέτουν προϊόντα βρεφικού γάλακτος στα καταστήματα τροφίμων λιανικής πώλησης, ενώ οι υπόλοιπες συνεχίζουν να συνεργάζονται αποκλειστικά με τα φαρμακεία. Ετσι, μετά την εφαρμογή της νομοθετικής ρύθμισης, οι καταναλωτές μπορούν να προμηθεύονται γάλα πρώτης βρεφικής ηλικίας σε χαμηλότερες τιμές συγκριτικά με τα φαρμακεία, αλλά η επιλογή των επώνυμων προϊόντων περιορίζεται σε μικρό αριθμό συγκριτικά με τη διαθεσιμότητα της αγοράς του βρεφικού γάλακτος.
Ειδικότερα, μόνον τέσσερις από τις δεκαπέντε εταιρείες διαθέτουν προϊόντα βρεφικού γάλακτος στα καταστήματα τροφίμων λιανικής πώλησης, ενώ οι υπόλοιπες συνεχίζουν να συνεργάζονται αποκλειστικά με τα φαρμακεία. Ετσι, μετά την εφαρμογή της νομοθετικής ρύθμισης, οι καταναλωτές μπορούν να προμηθεύονται γάλα πρώτης βρεφικής ηλικίας σε χαμηλότερες τιμές συγκριτικά με τα φαρμακεία, αλλά η επιλογή των επώνυμων προϊόντων περιορίζεται σε μικρό αριθμό συγκριτικά με τη διαθεσιμότητα της αγοράς του βρεφικού γάλακτος.
Για το γάλα πρώτης βρεφικής ηλικίας προέκυψε ότι τα καταστήματα τροφίμων λιανικής πώλησης διαθέτουν 7 προϊόντα φθηνότερα κατά μέσο όρο, από 6% έως 25%, συγκριτικά με τα φαρμακεία, ενώ για το γάλα δεύτερης βρεφικής ηλικίας η διαφορά τιμής μεταξύ σούπερ μάρκετ και φαρμακείων είναι 15%-42%.
Αντίστοιχα είναι τα ευρήματα για τα σημπληρώματα διατροφής, τις βιταμίνες και τα διαιτητικά τρόφιμα. Σύμφωνα με την έρευνα τιμών που έγινε ανά 10 ταμπλέτες ή ανά 100 ml (στην περίπτωση του πόσιμου διαλύματος) κατά μέσο όρο, η λιανική τιμή των σημπληρωμάτων διατροφής είναι 3,97 ευρώ στα καταστήματα τροφίμων λιανικής πώλησης, 6,24 ευρώ στα φαρμακεία και από 4,48 ευρώ έως 7,05 ευρώ στα ηλεκτρονικά φαρμακεία.
Σε ό,τι αφορά στις βιταμίνες, κατά μέσο όρο η λιανική τιμή τους είναι 3,95 ευρώ στα καταστήματα τροφίμων λιανικής πώλησης, 4,92 ευρώ στα φαρμακεία και από 3,10 ευρώ η ελάχιστη έως 5,47 ευρώ η μέγιστη στα ηλεκτρονικά φαρμακεία. Κατά μέσο όρο, η λιανική τιμή των σημπληρωμάτων διατροφής μειώθηκε από 8,67 ευρώ το 2010 στα 7,39 ευρώ το 2016 (μείωση 14,77%). Αντίθετα, η μέση λιανική τιμή των βιταμινών αυξήθηκε κατά 28,41%, από 5,05 ευρώ το 2010 σε 6,49 ευρώ το 2016.
ΑΓΟΡΑ 17/12/2016