Καθώς η διαδικασία εμβολιασμού έναντι της COVID-19 συνεχίζεται σε παγκόσμιο επίπεδο αυξάνονται και οι αναφορές για επιπλοκές από τον εμβολιασμό.
Πρόσφατα αναφέρθηκαν περιστατικά μυοκαρδίτιδας και περικαρδίτιδας μετά την πρώτη ή/και τη δεύτερη δόση των mRNA εμβολίων που αναστάτωσαν τους πολίτες αλλά και την ιατρική κοινότητα.
Θεωρήσαμε σκόπιμο λοιπόν να ανασκοπήσουμε τη βιβλιογραφία σχετικά με αυτές τις παρενέργειες αλλά και να δώσουμε το ερέθισμα για περαιτέρω έρευνα στα μέλη της ΕΚΕ.
Μυοκαρδίτιδα και Περικαρδίτιδα μετά τον εμβολιασμό έναντι της COVID-19
4/8/2021
Oι περιπτώσεις περικαρδίτιδας ή μυοκαρδίτιδας που συνδέονται χρονικά με τον εμβολιασμό COVID-19 αν και παραμένουν σπάνιες αντιπροσωπεύουν δύο ξεχωριστά σύνδρομα.
Η μυοκαρδίτιδα εμφανίζεται συνήθως αμέσως μετά τον εμβολιασμό σε νεότερους ασθενείς και κυρίως μετά τη δεύτερη δόση, ενώ η περικαρδίτιδα εμφανίζεται αργότερα σε ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας, είτε μετά την πρώτη είτε μετά τη δεύτερη δόση.
Οι Diaz και συνεργάτες δημοσίευσαν στις 4 Αυγούστου στο JAMA τη μελέτη τους σε αρχεία 2.000.287 ατόμων που έλαβαν τουλάχιστον μία δόση εμβολίου έναντι της COVID-19 σε 40 νοσοκομεία στην Ουάσινγκτον, το Όρεγκον, τη Μοντάνα και την Καλιφόρνια.
Η διάμεση ηλικία της ομάδας ήταν τα 57 έτη και το 59% ήταν γυναίκες.
Λίγο περισσότερο από τα τρία τέταρτα (77%) έλαβαν περισσότερες από μία δόσεις. Οι περισσότεροι ασθενείς έλαβαν τα εμβόλια mRNA που κατασκευάστηκαν από την Pfizer (53%) και τη Moderna (44%) και μόνο το 3% έλαβε το εμβόλιο Johnson & Johnson.
Τα αρχεία έδειξαν ότι 20 άτομα είχαν μυοκαρδίτιδα που σχετίζεται με το εμβόλιο (1,0 ανά 100.000) και 37 είχαν περικαρδίτιδα (1,8 ανά 100.000).
Μια πρόσφατη έκθεση, βασισμένη σε δεδομένα από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (Centers for Disease Control and Prevention -CDC) Vaccine Adverse Events Reporting System (VAERS), πρότεινε μια συχνότητα εμφάνισης μυοκαρδίτιδας περίπου 4,8 περιστατικών ανά 1 εκατομμύριο μετά τη λήψη του εμβολίου mRNA έναντι της COVID-19.
Η νέα μελέτη δείχνει ένα «παρόμοιο μοτίβο» αν και η συχνότητα της μυοκαρδίτιδας παρουσιάζεται υψηλότερη. Οι ερευνητές θεωρούν ότι αυτή η διαφορά οφείλεται στο ότι η μυοκαρδίτιδα σαν επιπλοκή δηλώνεται λιγότερο συχνά απ’ ότι πραγματικά συμβαίνει. Επίσης στη μελέτη των Diaz και συνεργάτες, η περικαρδίτιδα παρουσιάζεται συχνότερα από τη μυοκαρδίτιδα σε ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας.
Περιπτώσεις μυοκαρδίτιδας
Οι 20 περιπτώσεις μυοκαρδίτιδας εμφανίστηκαν κατά μέσο όρο 3,5 ημέρες μετά τον εμβολιασμό (11 μετά το εμβόλιο Moderna και 9 μετά το εμβόλιο Pfizer), οι 15 (75%) ήταν άνδρες και η μέση ηλικία ήταν τα 36 έτη.Τέσσερα άτομα (20%) εμφάνισαν συμπτώματα μυοκαρδίτιδας μετά την πρώτη δόση και 16 (80%) μετά τη δεύτερη δόση. Δεκαεννέα από τους ασθενείς (95%) εισήχθησαν στο νοσοκομείο και όλοι πήραν εξιτήριο μετά από διάμεσο 2 ημερών.
Κανένας από τους 20 ασθενείς δεν επανεισήχθη και κανένας δεν πέθανε.
Δύο προχώρησαν στη δεύτερη δόση εμβολίου μετά την εμφάνιση μυοκαρδίτιδας χωρίς επιδείνωση των συμπτωμάτων.
Κατά την τελευταία επανεξέταση (follow-up) (διάμεσος, 23,5 ημέρες μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων), 13 ασθενείς (65%) είχαν υποχώρηση των συμπτωμάτων μυοκαρδίτιδας και επτά (35%) βελτιώνονταν.
Περιπτώσεις περικαρδίτιδας
Τα 37 περιστατικά περικαρδίτιδας εμφανίστηκαν κατά μέσο όρο 20 ημέρες μετά τον πιο πρόσφατο εμβολιασμό COVID-19. Οι 23 (62%) εμβολιάσθηκαν με Pfizer, 12 (32%) με Moderna και 2 (5%) με το εμβόλιο J&J. Δεκαπέντε ανέπτυξαν περικαρδίτιδα μετά την πρώτη δόση εμβολίου (41%) και 22 (59%) μετά τη δεύτερη. Είκοσι επτά (73%) των περιπτώσεων εμφανίστηκαν σε άνδρες με διάμεση ηλικία τα 59 έτη.
Δεκατρείς (35%) ασθενείς εισήχθησαν στο νοσοκομείο, κανένας στη μονάδα εντατικής θεραπείας. Η μέση παραμονή στο νοσοκομείο ήταν 1 ημέρα. Επτά ασθενείς με περικαρδίτιδα έλαβαν και δεύτερη δόση.
Κανένας ασθενής δεν πέθανε.
Κατά την τελευταία επανεξέταση (follow-up) (διάμεσος, 28 ημέρες), επτά ασθενείς (19%) παρουσίασαν υποχώρηση των συμπτωμάτων και 23 (62%) παρουσίασαν βελτίωση.
Οι ερευνητές υπολόγισαν επίσης ότι ο μέσος μηνιαίος αριθμός περιπτώσεων μυοκαρδίτιδας ή μυοπερικαρδίτιδας κατά την περίοδο προ του εμβολιασμού Ιανουαρίου 2019 έως Ιανουαρίου 2021 ήταν 16,9 (95% CI, 15,3 - 18,6) σε σύγκριση με 27,3 (95% CI, 22,4 - 32,9) κατά τη διάρκεια της περιόδου εμβολιασμού από τον Φεβρουάριο έως τον Μάιο 2021 ( P <.001).
Ο μέσος αριθμός περιστατικών περικαρδίτιδας κατά τις ίδιες περιόδους ήταν 49,1 (95% CI, 46,4 - 51,9) και 78,8 (95% CI, 70,3 - 87,9), αντίστοιχα ( P <.001).
Στα τέλη Ιουνίου, η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) πρόσθεσε μια προειδοποίηση στα δελτία πληροφοριών που συνοδεύουν τα εμβόλια mRNA έναντι της COVID-19, των εταιρειών Pfizer και Moderna, που προειδοποιεί για τον σπάνιο κίνδυνο φλεγμονής της καρδιάς μετά τη χρήση τους.
Ο ερευνητές τονίζουν ότι τα περιστατικά μυοκαρδίτιδας και περικαρδίτιδας παραμένουν ένα σπάνιο φαινόμενο μετά τον εμβολιασμό έναντι της COVID-19 και συστήνουν τα ακόλουθα:
«Όταν συζητάμε τον εμβολιασμό με τους ασθενείς, πρέπει να τονίζουμε ότι τα εμβόλια είναι ασφαλή και αποτελεσματικά και στη σπάνια περίπτωση που εμφανίσουν περικαρδίτιδα ή μυοκαρδίτιδα η ανάρρωση είναι συνήθως ανώδυνη και ποτέ δεν οδηγεί στο θάνατο.»
JAMA. Published online August 4, 2021. doi:10.1001/jama.2021.13443
Μυοκαρδίτιδα και Περικαρδίτιδα μετά τον εμβολιασμό για κάθε εμβόλιο
Η μυοπερικαρδίτιδα μετά τον εμβολιασμό έχει αναφερθεί σποραδικά στην ιατρική βιβλιογραφία. Στις αρχές του 2021 παρουσιάσθηκε μια εμπεριστατωμένη περιγραφική ανάλυση της μυοπερικαρδίτιδας ως ανεπιθύμητο συμβάν (Vaccine Adverse Events Reporting System -VAERS) μετά από εμβόλια που έχουν λάβει άδεια για χρήση στις Ηνωμένες Πολιτείες. (Vaccine Volume 39, Issue 5, 29 January 2021, Pages 839-845)
Οι ερευνητές εντόπισαν αναφορές στις ΗΠΑ για μυοπερικαρδίτιδα που ελήφθησαν από το VAERS κατά τη διάρκεια της περιόδου 1990–2018 που πληρούσαν τον ορισμό μυοπερικαρδίτιδας ή είχαν ιατρική κλινική διάγνωση μυοπερικαρδίτιδας και διαχώρισαν τις ηλικιακές ομάδες σε 3 κατηγορίες (<19, 19-49, ≥50 ετών), περιγράφοντας αναφορές κατά τη σοβαρή/μη σοβαρή κατάσταση, το φύλο, το χρόνο εμφάνισης συμπτωμάτων μετά τον εμβολιασμό, το εμβόλιο που χορηγήθηκε και την πιθανή έκθεση σε άλλες γνωστές αιτίες μυοπερικαρδίτιδας.
Το VAERS έλαβε 620.195 αναφορές κατά την περίοδο 1990–2018: 708 (0,1%) πληρούσαν τον ορισμό της μυοπερικαρδίτιδας ή είχαν διαγνωστεί από ιατρό ως μυοπερικαρδίτιδα. Οι περισσότερες (79%) αναφορές μυοπερικαρδίτιδας αφορούσε άνδρες. Το 69% των περιπτώσεων χαρακτηρίσθηκαν ως σοβαρές. Το 72% εμφάνισε συμπτώματα ≤ 2 εβδομάδες μετά τον εμβολιασμό. Συνολικά, τα εμβόλια της ευλογιάς (59%) και του άνθρακα (23%) αναφέρθηκαν ως η συχνότερη αιτία μυοπερικαρδίτιδας.
Εάν εξετάσουμε την επίπτωση ανά ηλικία, μεταξύ ατόμων ηλικίας <19 ετών, το εμβόλιο για Haemophilus influenzae τύπος β (22, 22%) και ηπατίτιδα Β (18, 18%) αναφέρονται ως η συχνότερη αιτία. Μεταξύ ατόμων ηλικίας 19-49 ετών συχνότερη αιτία αποτελεί το εμβόλιο της ευλογιάς (387, 79%). Μεταξύ των ατόμων ηλικίας ≥ 50 ετών συχνότερη αιτία αποτελεί το απενεργοποιημένο εμβόλιο της γρίπης (31, 36%) και του έρπητα ζωστήρα (19, 22%). Η ανάλυση των δεδομένων αποκάλυψε δυσανάλογα υψηλής συχνότητας αναφορά μυοπερικαρδίτιδας μόνο μετά από το εμβόλιο ευλογιάς.
Εμβόλια mRNA COVID-19 σε εφήβους και νέους ενήλικες:
Συζήτηση οφέλους-κινδύνου
Χαρακτηριστικές είναι οι οδηγίες εμβολιασμού για τα νεαρά άτομα που παρουσίασαν μυοκαρδίτιδα ή περικαρδίτιδα πριν ή μετά τον εμβολιασμό έναντι της COVID-19 σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ ( Centers for Disease Control and Prevention -CDC). Το CDC προτείνει ανεπιφύλακτα τον εμβολιασμό όλων των νέων με ιστορικό μυοκαρδίτιδας ή περικαρδίτιδας.
Συστήνει τον εμβολιασμό σε ασυμπτωματικούς νέους που παρουσίασαν περικαρδίτιδα μετά την πρώτη δόση αλλά δεν συστήνει ένθερμα προς το παρόν τον εμβολιασμό με δεύτερη δόση στα άτομα που παρουσίασαν μυοκαρδίτιδα μετά την πρώτη δόση. Για τα άτομα αυτά χρειάζονται περισσότερα δεδομένα.
πηγή: Ελληνική Καρδιολογική Εταιρία