Η πιο συχνή μορφή εμφανίζεται στο 25% των νεογνών κατά τη διάρκεια των πρώτων τεσσάρων εβδομάδων μετά τη γέννηση τους και συνεχίζουν να εμφανίζονται εντός των 24 μηνών της ζωής τους.
Παρόλο που η αιτιολογία δεν έχει καθοριστεί εντελώς φαίνεται να είναι αποτέλεσμα ενός συνδυασμού παραγόντων όπως παρατεταμένη έκθεση στην υγρασία, ούρα, κόπρανα καθώς επίσης και οι επακόλουθες μεταβολές στο pH.
Χαρακτηρίζεται από κόκκινο, πρησμένο και ευερέθιστο δέρμα στη περιοχή του πισινού, των γλουτών, των μηρών και των γεννητικών οργάνων. Η αλλαγή της πάνας γίνεται επώδυνη για το βρέφος με αποτέλεσμα εκνευρισμό και κλάμα όταν η περιοχή πλένεται ή αγγίζεται.
Γενικές Κατηγορίες
• Εξάνθημα στη περιοχή της πάνας εξ Επαφής (Contact Diaper Rash): συνήθως «καθαρίζει» γρήγορα και μπορεί να προληφθεί με συστηματική εφαρμογή κρεμών-φραγμού ή αλοιφών
• Έκζεμα (Impetigo): όταν βακτήρια αρχίζουν να αναπτύσσονται σε ήδη ερεθισμένες περιοχές τότε μπορεί να προκύψει έκζεμα. Εμφανίζεται με τη μορφή φουσκαλών μεγέθους ίσου με κέρμα και μπορεί να σχηματίζεται μία καφεκίτρινη κρούστα. Απαιτεί τη συμβουλή γιατρού για την αντιμετώπιση της.
• Παράτριμμα ή Σύγκαμα (Intertrigo): εμφανίζεται εντός των πτυχών του δέρματος. Στις περισσότερες περιπτώσεις αντιμετωπίζεται με τον ίδιο τρόπο με το Εξάνθημα στη περιοχή της πάνας εξ Επαφής.
• Σμηγματόρροια (Seborrhea): Εμφανίζεται με τη μορφή κιτρινωπών λεπιών και ξηρού δέρματος. Μπορεί να επηρεάσει και άλλα σημεία του δέρματος (τριχωτό της κεφαλής) είναι όμως εξαιρετικά σοβαρό όταν εμφανιστεί στη περιοχή της πάνας.
• Εξάνθημα από Μύκητες (Yeast rash): είναι πολύ συχνό σε παιδιά τα οποία παίρνουν αντιβιοτικά ή σε περιπτώσεις παρατεταμένου ερεθισμού από πάνα. Εμφανίζεται ως κόκκινο εξάνθημα που μπορεί να συνοδεύεται από κηλίδες
Αιτίες
• Αύξηση του pH από το φυσιολογικό μεταξύ 4,5 και 5,5 με αποτέλεσμα διαταρραχής της φυσιολογική μικροχλωρίδας της περιοχής που παρέχει μικροβιακή προστασία απέναντι σε παθογόνα βακτήρια και μύκητες
• Αύξηση στη διαβροχή και το pH της περιοχής με αποτέλεσμα το μαλάκωμα και την αποδυνάμωση της κεράτινης στιβάδας.
• Ερεθισμός από κόπρανα και ούρα λόγω παρατεταμένης έκθεσης (κυρίως από τα κόπρανα)
• Ανεπαρκής φροντίδα και καθαρισμός του δέρματος
• Ερεθισμός από καινούριο προϊόν όπως για παράδειγμα μαντηλάκια μιας χρήσης άλλης μάρκας ή χρήση καινούριου καθαριστικού προϊόντος ή μαλακτικού για τα ρούχα του μωρού κλπ.
• Το υλικό από το οποίο παρασκευάζεται η πάνα
• Κατανάλωση νέων τροφών: ένα βρέφος ξεκινά να τρώει στερεές τροφές στο διάστημα μεταξύ 4 και 12 μηνών με αποτέλεσμα να αλλάζει το περιεχόμενο και η συχνότητα των κοπράνων του. Εάν η μητέρα θηλάζει το βρέφος, τότε αυτό μπορεί να εμφανίσει ερεθισμό λόγω κάποιου φαγητού που κατανάλωσε εκείνη π.χ. ντομάτα
• Μόλυνση από βακτήρια ή μύκητες: κάτι που ξεκινά ως απλή δερματική μόλυνση μπορεί να εξαπλωθεί στις γύρω περιοχές καθώς οι συγκεκριμένη περιοχή είναι θερμή και με υγρασία (περιβάλλον τέλειο για ανάπτυξη μικροβίων). Οι ερεθισμοί αυτοί ξεκινούν συνήθως εντός των πτυχών του δέρματος και μπορεί να συνοδεύονται από κηλίδες γύρω από αυτές
• Ευαίσθητο δέρμα: βρέφη με δερματικές παθήσεις όπως ατοπική δερματίτιδα ή έκζεμα έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν εξάνθημα στη περιοχή της πάνας
• Τριβή λόγω σφιχτής πάνας ή ενδύματος, κατά το καθάρισμα του δέρματος από τη μητέρα, ή ως κατά το μπουσούλημα ή περπάτημα
• Χρήση αντιβιοτικών είτε από το βρέφος είτε από μάνα που θηλάζει λόγω διαταραχής της φυσιολογικής χλωρίδας Θεραπευτική Αντιμετώπιση
Πρόληψη εμφάνισης
• Συχνές αλλαγές πάνας
• Πλύσιμο του δέρματος με άφθονο νερό μετά από κάθε αλλαγή και αποφυγή καθαρισμού με μαντηλάκια μιας χρήσης που περιέχουν αλκοόλη ή άρωμα
• Αποφυγή τριψίματος του δέρματος του βρέφους κατά το στέγνωμα
• Αποφυγή σφιχτών πάνων ώστε να επιτρέπεται η ροη του αέρα
• Αύξηση της έκθεσης του δέρματος στον αέρα καθώς αποτελεί ένα φυσιολογικό και ήπιο τρόπο στεγνώματος
• Χρήση βαμβακερών ρούχων
• Σε περίπτωση συχνής εμφάνισης ερεθισμών καθιέρωση χρήσης κρεμών και αλοιφών φραγμών
• Καλό πλύσιμο των χεριών μετά το άλλαγμα της πάνας ώστε να αποφευχθεί η μεταφορά μικροβίων σε άλλες περιοχές
• Συνήθως χορηγείται μία κρέμα φραγμός και προτείνεται συχνή αλλαγή της πάνας και αποφεύγεται η χρήση σκευασμάτων που περιέχουν κορτικοστεροειδή εκτός εάν ο παιδίατρος ή δερματολόγος έχει ορίσει διαφορετικά.
• Οι κρέμες – φραγμοί βρίσκονται σε διάφορες παραλλαγές οι οποίες μπορεί να περιέχουν λανολίνη, βάλσαμο του Περού, οξείδιο του ψευδαργύρου
• Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις όπως για παράδειγμα όταν το εξάνθημα έχει επεκταθεί και σε άλλες περιοχές, έχουν εμφανιστεί φουσκάλες, πύον κλπ. ή συμπτώματα πυρετού τότε ο ιατρός πιθανόν να συνταγογραφήσει μια αντιμυκητιασική κρέμα ή μια ήπια κρέμα υδροκορτιζόνης. Συχνά χρησιμοποιείται συνδυασμός αντιμυκητιασικών (π.χ. κλοτριμαζόλη) και αντιφλεγμονωδών παραγόντων.
• Η υδροκορτιζόνη χρησιμοποιείται κυρίως σε περιπτώσεις σμηγματόρροιας αλλά θα πρέπει να αποφεύγεται σε περιπτώσεις ερεθισμού λόγω μόλυνσης από μύκητες
πηγή: Syndesmos SA