Μια ομάδα από επαγγελματίες Επιστήμονες Υγείας ξεκίνησε και εξακολουθεί να κάνει σπουδαία δουλειά για τη σωστή ενημέρωσή μας στο θέμα «εμβόλια», στο ανοικτό προς το κοινό Facebook group «Η αλήθεια για τα εμβόλια» (δείτε ΕΔΩ). Με έγκυρες πηγές και απλό και κατανοητό λόγο παραθέτουν 8 ερωτήσεις και απαντήσεις που μας ενδιαφέρουν όλους, για την ιλαρά και τον εμβολιασμό εναντίον της ειδικά στη διάρκεια της επιδημικής έξαρσης:
Άτομα που έχουν γεννηθεί μετά το 1970 θεωρούνται εμβολιασμένα για την ιλαρά εφόσον έχουν κάνει δύο δόσεις του εμβολίου – είτε δυο δόσεις του μονού εμβολίου ιλαράς, είτε μία δόση μονού και μία τριπλού (ΜΜR) είτε δυο δόσεις τριπλού (MMR) (1).
Επομένως, άτομα που έχουν γεννηθεί μετά το 1970, δεν έχουν κάνει καμιά δόση και δεν υπάρχει εργαστηριακά επιβεβαιωμένη νόσηση, χρειάζονται δυο δόσεις, που χορηγούνται με απόσταση τουλάχιστον 28 ημερών.
Άτομα που έχουν κάνει μια δόση είτε μονού είτε τριπλού εμβολίου, χρειάζονται άλλη μία. Όσοι έχουν κάνει δυο δόσεις, θεωρούνται εμβολιασμένοι και δεν χρειάζονται άλλη.
Άτομα γεννημένα πριν το 1970 θεωρούνται άνοσα για την ιλαρά, αφού λόγω της εκτεταμένης κυκλοφορίας των «άγριων» στελεχών του ιού εκείνη την περίοδο, σχεδόν όλοι είχαν είτε νοσήσει είτε εκτεθεί στον ιό (2).
2. Ο γονείς/ συγγενείς μου θυμούνται ότι πέρασα ιλαρά, είμαι άνοσος;
Αν ήταν όντως ιλαρά, τότε έχετε ανοσία. Επειδή πολλές φορές η κλινική διάγνωση της ιλαράς αποδείχθηκε λανθασμένη, πλέον οι οδηγίες ζητάνε εργαστηριακά επιβεβαιωμένη ανοσία, δηλαδή έλεγχο αντισωμάτων. Αν επομένως δεν υπάρχει αδιαμφισβήτητη ιατρική διάγνωση ιλαράς, χρειάζεται να ελέγξετε αν έχετε αντισώματα για την ιλαρά.
3. Με την επιδημία της ιλαράς, τι άλλαξε σχετικά με τις δόσεις του εμβολίου στα βρέφη;
Το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού προβλέπει η πρώτη δόση του ΜΜR να γίνεται μεταξύ του 12ου και 15ου μήνα ζωής και η δεύτερη στην ηλικία των 4-6 ετών.
Λόγω της επιδημικής έξαρσης, η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών τροποποίησε την οδηγία ως εξής:
«Με αφορμή την επιδημική έξαρση ιλαράς σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, και πρόσφατα στην Ελλάδα, η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών συστήνει: Τη διενέργεια της 1ης δόσης του εμβολίου MMR στην ηλικία των 12 μηνών και τη διενέργεια της 2ης δόσης τρεις (3) μήνες μετά την 1η δόση ή –εφόσον έχει παρέλθει το διάστημα αυτό– το ταχύτερο δυνατόν. Σε περιπτώσεις υψηλού κινδύνου, η 2η δόση μπορεί να γίνει με μεσοδιάστημα τουλάχιστον 4 εβδομάδων από την 1η.»(1)
Η σύσταση αυτή ισχύει για όσο διάστημα η επιδημική έξαρση ιλαράς είναι σε εξέλιξη και μέχρι να εκδοθεί νεότερη απόφαση της Επιτροπής.
4. Το μωρό μου είναι μικρότερο από 12 μηνών και θηλάζω. Καλύπτεται με τα αντισώματα μου; Τι πρέπει να κάνω;
Το είδος των αντισωμάτων που θα μπορούσαν να προστατέψουν το μωρό δεν μεταφέρονται με το μητρικό γάλα, επομένως, δεν καλύπτεται από το θηλασμό.
Αυτά που μπορείτε να κάνετε είναι:
Εάν δεν είστε εμβολιασμένη επαρκώς πρέπει να εμβολιαστείτε. Δεν υπάρχει αντένδειξη στη χορήγηση του MMR κατά το θηλασμό. Επίσης, πρέπει να εμβολιαστούν όσοι δεν είναι καλυμμένοι (βλ. ερώτηση 1) και έρχονται σε επαφή με το μωρό. Αποφύγετε τους αρρώστους και τους ανεμβολίαστους, αποφύγετε την πολυκοσμία, ιδιαίτερα σε κλειστούς χώρους, πλένετε σχολαστικά και συχνά τα χέρια σας, αερίζετε καλά τους χώρους που ζει το παιδί και εμβολιάστε το παιδί σας μόλις γίνει 12 μηνών.
5. Έχω κάνει το Χ εμβόλιο πριν Χ χρονικό διάστημα. Ποτέ μπορώ να κάνω το MMR; / Μπορώ να κάνω εμβόλια ταυτόχρονα;
Ο κανόνας λέει ότι όλα τα εμβόλια μπορούν να συγχορηγηθούν είτε την ίδια ημέρα είτε με οποιαδήποτε χρονικό διάστημα, εκτός συγκεκριμένων εξαιρέσεων. Τούτου λεχθέντος, κάποιοι γιατροί προτιμούν να τηρούν απόσταση, ενδεχομένως για λόγους καλύτερης παρακολούθησης.
Μιλήστε με το γιατρό σας για την κάθε περίπτωση ξεχωριστά.
6. Μπορώ να κολλήσω και να μεταδώσω ιλαρά από το εμβόλιο;
Δεν υπάρχει μετάδοση από εμβολιασμένο με MMR προς ανεμβολίαστο.
Εξαιρετικά σπάνια υπάρχει περίπτωση μετάδοσης ΑΝΕΜΕΥΛΟΓΙΑΣ μετά από εμβολιασμό και γι’αυτό, συγκεκριμένα στα παιδιά εγκύων δεν κάνουμε Priorix Tetra (τετραπλό ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας-ανεμευλογιάς), αλλά απλό MMR ή Priorix, ώστε να μην υπάρχει περίπτωση να εκτεθεί η έγκυος στον ιό της ανεμευλογιάς.
7. Είμαι έγκυος στον τάδε μήνα. Πότε πρέπει να εμβολιαστώ;
Το εμβόλιο δεν μπορεί να χορηγηθεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αν η έγκυος δεν είναι εμβολιασμένη/ άνοση, πρέπει να εξασφαλιστεί ότι τα άτομα στο περιβάλλον της είναι εμβολιασμένα και τηρούνται οι κανόνες υγιεινής (πλύσιμο χεριών, αερισμός χώρων, αποφυγή πολυκοσμίας), ώστε να προστατευτεί η έγκυος από έκθεση στον ιό.
8. Πότε μπορώ/ χρειάζεται να κάνω έλεγχο αντισωμάτων για την ιλαρά;
Ο έλεγχος αντισωμάτων ιλαράς γίνεται στις εξής περιπτώσεις:
- Για την εργαστηριακή διάγνωση κρούσματος ιλαράς
- Για την ανίχνευση, παρακολούθηση και τον εντοπισμό επιδημιών για λόγους/ σκοπούς δημόσιας υγείας
- Σε συγκεκριμένες κλινικές περιπτώσεις, όπου ο γιατρός πρέπει να επιβεβαιώσει αν ο ασθενής είναι άνοσος στην ιλαρά (π.χ. ανοσοκατεσταλμένοι, εμφάνιση ιδιοπαθούς θρομβοπενικής πορφύρας μετά την πρώτη δόση).
Εκτός από τις παραπάνω περιπτώσεις, όπου ο γιατρός θα ζητήσει συγκεκριμένα να εξεταστεί ο ασθενής για αντισώματα, ΔΕΝ συνιστάται/ χρειάζεται ο έλεγχος επιπέδου αντισωμάτων. Δεν αποτελεί τρόπο αποφυγής της δεύτερης δόσης του εμβολίου, η οποία προβλέπεται από το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών.
Εξάλλου, το εμβόλιο κατά της ιλαράς (MMR, Priorix) μπορεί να χορηγηθεί ακόμα κι αν κάποιος έχει νοσήσει ή εμβολιαστεί στο παρελθόν. Δεν υπάρχουν αρνητικές επιπτώσεις από τη χορήγησή του σε άνοσο άτομο, αφού αυτό έχει ήδη αντισώματα τα οποία θα αναστείλουν τον πολλαπλασιασμό των ιών του εμβολίου(5).
Πηγές
1. Εγκύκλιος εμβολιασμού έναντι της ιλαράς, ΚΕΕΛΠΝΟ, 21/9/2017
2. «Εμβολιασμοί Ενηλίκων: Ο ελέφαντας μέσα στο δωμάτιο», Διαμαντής Κλημεντίδης, Available at: https://clinicalpharmacist.gr/2017/…/03/adult_immunizations/
3. Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Παιδιών& Εφήβων, 2017
4. Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Ενηλίκων, 2017
5. The Green Book, Public Health England, March 2013
6. Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases, The Pink Book: Course Textbook - 13th Edition (2015), Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP), CDC
7. Λοιμώδη νοσήματα που προλαβάνονται με εμβολιασμό – Ιλαρά, ΚΕΕΛΠΝΟ, 2017. Available at: http://bit.ly/2t9Lf08