Οι κύριες τάσεις που κυριαρχούν αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη είναι:
✅ Επέκταση εμβολιασμών: Όλο και περισσότερες χώρες επιτρέπουν στους φαρμακοποιούς να χορηγούν ευρύτερο φάσμα εμβολίων, από τη γρίπη μέχρι την αντισύλληψη
✅ Συνταγογράφηση από φαρμακοποιούς: Ιρλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο και Αυστραλία προχωρούν δυναμικά, ενώ η Ιταλία βρίσκεται σε στάδιο διερεύνησης
✅ Ψηφιακός μετασχηματισμός: Ενσωμάτωση ηλεκτρονικών συστημάτων συνταγογράφησης και κοινής χρήσης φαρμακευτικών λιστών μεταξύ χωρών
✅ Χρηματοδότηση: Συγκεκριμένες κυβερνητικές επενδύσεις για την υποστήριξη της επέκτασης υπηρεσιών
✅ Αντιδράσεις ιατρών: Σε χώρες όπως η Γερμανία και το Βέλγιο, οι ιατρικοί σύλλογοι αντιδρούν έντονα στην επέκταση των αρμοδιοτήτων των φαρμακοποιών
Ας δούμε αναλυτικά τι συμβαίνει σε κάθε χώρα:
🇮🇪 Ιρλανδία: €75 Εκατομμύρια για την Επανάσταση των Φαρμακείων
Η Ιρλανδία έκανε ίσως το πιο εντυπωσιακό βήμα τον Σεπτέμβριο του 2025. Ο Υπουργός Υγείας δημοσίευσε τη Community Pharmacy Agreement 2025, μια συμφωνία-ορόσημο που προβλέπει επένδυση €75 εκατομμυρίων για την περίοδο 2025-2026.
Τι Περιλαμβάνει η Νέα Συμφωνία;
Η νέα συμφωνία δεν είναι απλώς μια αύξηση αμοιβών – είναι ένα ολοκληρωμένο σχέδιο μετασχηματισμού του ρόλου των φαρμακείων:
Επέκταση Υπηρεσιών:
- Μεγαλύτερος ρόλος στην αντισύλληψη (συμβουλευτική και διανομή)
- Ενισχυμένα προγράμματα εμβολιασμού
- Screening για καρκίνο του εντέρου
- Υπηρεσία ασφαλούς επιστροφής αχρησιμοποίητων φαρμάκων
Ψηφιακή Ενσωμάτωση:
- Ενεργή συμμετοχή στις εθνικές μεταρρυθμίσεις eHealth
- Πλήρης ενσωμάτωση με το Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικής Συνταγογραφίας
- Διασύνδεση με ηλεκτρονικά συστήματα υγείας για καλύτερη παρακολούθηση των ασθενών
Χρηματοδότηση:
- €25 εκατομμύρια το 2025
- €50 εκατομμύρια το 2026
Τα χρήματα κατανέμονται σε: προσαρμογές αμοιβών, ανάπτυξη νέων υπηρεσιών, εκπαίδευση φαρμακοποιών και υποδομές
Αυτό που κάνει την ιρλανδική προσέγγιση ξεχωριστή είναι ότι δεν μιλάμε για πιλοτικά προγράμματα, αλλά για ολοκληρωμένη, χρηματοδοτούμενη στρατηγική που αναγνωρίζει τα φαρμακεία ως βασικό πυλώνα του συστήματος υγείας.
🇬🇧 Ηνωμένο Βασίλειο: Το Pharmacy First Επεκτείνεται Ξανά
Το Ηνωμένο Βασίλειο, που πρωτοπορεί εδώ και χρόνια στην επέκταση των φαρμακευτικών υπηρεσιών, συνέχισε δυναμικά τον Οκτώβριο του 2025 με νέες αναβαθμίσεις στην υπηρεσία Pharmacy First.
Τι Άλλαξε από 1η Οκτωβρίου 2025;
Από την 1η Οκτωβρίου 2025, το NHS εφάρμοσε αναθεωρημένα κλινικά πρωτόκολλα για την υπηρεσία Pharmacy First, που περιλαμβάνουν:
Νέα Gateway Points:
- Νέα σημεία εισόδου στα κλινικά μονοπάτια που επιτρέπουν στους φαρμακοποιούς να αξιολογούν και να διαχειρίζονται περισσότερες καταστάσεις χωρίς παραπομπή
Επέκταση της Pharmacy Contraception Service (από 29 Οκτωβρίου):
- Οι φαρμακοποιοί μπορούν πλέον να παρέχουν έκτακτη αντισύλληψη
- Αμοιβή: £20 ανά συμβουλευτική συνεδρία
- Συμβουλευτική για μακροπρόθεσμες μεθόδους αντισύλληψης
Επέκταση του New Medicine Service:
- Προστίθεται η κατάθλιψη ως νέα θεραπευτική περιοχή
- Οι φαρμακοποιοί μπορούν να παρακολουθούν ασθενείς που ξεκινούν αντικαταθλιπτική αγωγή
Φαρμακοποιοί Τεχνικοί στον Εμβολιασμό:
Η στρατηγική του NHS είναι σαφής: μεταφορά περιστατικών από τα ιατρεία και τα επείγοντα στα φαρμακεία, μειώνοντας τις λίστες αναμονής και εξοικονομώντας πόρους.
🇪🇺 Ευρωπαϊκή Ένωση: Επίσημη Αναγνώριση του Νέου Ρόλου των Φαρμακείων
Στις 22 Σεπτεμβρίου 2025, το Pharmaceutical Group of the European Union (PGEU) παρουσίασε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μια έκθεση-σταθμό με τίτλο "Report on Pharmacy Services in Europe".
47 Υπηρεσίες, 16 Χώρες, Ένα Μήνυμα
Η έκθεση χαρτογραφεί 47 διαφορετικές υπηρεσίες που προσφέρουν τα φαρμακεία σε όλη την Ευρώπη:
Η Παρουσίαση στο Ευρωκοινοβούλιο
Η έκθεση παρουσιάστηκε με την παρουσία της Προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Roberta Metsola, γεγονός που δείχνει τη σημασία που αποδίδει η ΕΕ στο θέμα.
Το πιο σημαντικό μήνυμα; Οι φαρμακοποιοί δεν είναι πλέον «πρόσθετοι» στο σύστημα υγείας, αλλά «βασικό συστατικό της σύγχρονης παροχής υγειονομικής περίθαλψης».
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το Euractiv: "From jabs to screenings: How pharmacies are moving into doctors' territory" – μια φράση που συνοψίζει την εποχή που διανύουμε.
🇩🇪 Γερμανία: Μεταρρύθμιση με... Αντιδράσεις
Η Γερμανία, με τη μεγαλύτερη φαρμακευτική αγορά στην Ευρώπη, βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή. Στις 7 Οκτωβρίου 2025, η νέα Υπουργός Υγείας Nina Warken παρουσίασε φιλόδοξο σχέδιο φαρμακευτικής μεταρρύθμισης.
Τι Προβλέπει η Γερμανική Μεταρρύθμιση;
Το σχέδιο Warken περιλαμβάνει:
Η Αντίσταση των Ιατρών
Η αντίδραση των γερμανικών ιατρικών συλλόγων ήταν άμεση και έντονη. Χαρακτήρισαν τα σχέδια ως «υπέρβαση ορίων» και προειδοποίησαν για κινδύνους από την ανάθεση ιατρικών καθηκόντων σε μη ιατρούς.
Η Δυσαρέσκεια των Φαρμακοποιών
Παράλληλα, ο πρόεδρος της ABDA (Ομοσπονδίας Γερμανικών Φαρμακευτικών Συλλόγων) επέκρινε την κυβέρνηση γιατί, παρά την επέκταση αρμοδιοτήτων, δεν προβλέπεται αύξηση της βασικής αμοιβής των φαρμακείων.
Η Γερμανία βρίσκεται σε σταυροδρόμι: από τη μία, η ανάγκη για μεταρρύθμιση είναι επιτακτική (εκατοντάδες φαρμακεία κλείνουν κάθε χρόνο), από την άλλη, οι αντιστάσεις είναι ισχυρές.
🇨🇿 Τσεχία: Πρώτα Βήματα με Πιλοτικό Πρόγραμμα
Η Τσεχία, μια από τις πιο συντηρητικές χώρες σε θέματα φαρμακευτικών αρμοδιοτήτων, ξεκίνησε τον Οκτώβριο 2025 ένα πιλοτικό πρόγραμμα εμβολιασμού γρίπης σε φαρμακεία.
Πώς Λειτουργεί;
Το πιλοτικό πρόγραμμα περιλαμβάνει τέσσερα φαρμακεία στις μεγαλύτερες πόλεις (Πράγα, Μπρνο, Οστράβα):
Γιατί Είναι Σημαντικό;
Παρόλο που οι φαρμακοποιοί δεν εμβολιάζουν ακόμα οι ίδιοι, η μεταφορά της υπηρεσίας εντός του χώρου του φαρμακείου είναι το πρώτο βήμα. Ο στόχος είναι να αξιολογηθεί το ενδιαφέρον του κοινού και η σκοπιμότητα πριν επεκταθεί η άδεια και στους φαρμακοποιούς.
Είναι μια προσέγγιση σταδιακή και προσεκτική, τυπική για την Κεντρική Ευρώπη.
🇧🇪 Βέλγιο: Συνέχιση Παρά τις Αντιδράσεις
Το Βέλγιο, που επέτρεψε στους φαρμακοποιούς να εμβολιάζουν για πρώτη φορά το 2020, συνεχίζει δυναμικά. Το Βασιλικό Διάταγμα του Δεκεμβρίου 2024 επέκτεινε την άδεια για όλο το 2025.
Τα Νούμερα Μιλούν
Από το φθινόπωρο 2024 μέχρι σήμερα, οι βελγικοί φαρμακοποιοί χόρησαν:
Πάνω από 70% των εμβολιασμένων ήταν άνω των 60 ετών – ακριβώς η πιο ευάλωτη ομάδα που συχνά δυσκολεύεται να προγραμματίσει επίσκεψη σε ιατρείο.
Οι Ιατροί Διαμαρτύρονται
Παρά τα θετικά αποτελέσματα, οι ιατρικοί σύλλογοι (ειδικά το ABSyM) συνεχίζουν να διαμαρτύρονται έντονα, θεωρώντας ότι ο εμβολιασμός είναι αποκλειστικά ιατρική πράξη.
Η κυβέρνηση, όμως, προχωρά – τα αποτελέσματα δικαιώνουν την επιλογή.
🇮🇹 Ιταλία: Διερεύνηση για Συνταγογράφους Φαρμακοποιούς
Η Ιταλία βρίσκεται σε στάδιο διαλόγου. Τον Ιανουάριο 2025, το Πανεπιστήμιο του Τορίνο δημοσίευσε μια εκτενή μελέτη που διερευνά τις στάσεις απέναντι στην εισαγωγή του θεσμού του φαρμακοποιού συνταγογράφου στην Ιταλία.
Τι Δείχνει η Έρευνα;
Η έρευνα περιέλαβε φαρμακοποιούς, οικογενειακούς γιατρούς και χρήστες υπηρεσιών υγείας. Τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά:
✅ Η πλειοψηφία των φαρμακοποιών και των πολιτών συμφωνούν με την εισαγωγή του θεσμού
✅ Οι φαρμακοποιοί τονίζουν την ανάγκη για:
- Κατάλληλο νομικό πλαίσιο
- Πρόσθετη εκπαίδευση και πιστοποίηση
- Ασφαλιστική κάλυψη για τη νέα αρμοδιότητα
✅ Οι οικογενειακοί γιατροί, αν και επιφυλακτικοί, είναι ανοιχτοί σε συνεργασία για την ανανέωση συνταγών και τη διαχείριση χρόνιων παθήσεων
Η Ιταλία βρίσκεται σε φάση διαβούλευσης. Η νομοθετική αλλαγή δεν έχει έρθει ακόμα, αλλά το έδαφος ετοιμάζεται.
🇵🇹 Πορτογαλία: Μέρος της Παγκόσμιας Κίνησης
Η Πορτογαλία συμμετέχει ενεργά στο διεθνές πλαίσιο του FIP (International Pharmaceutical Federation) για τον pharmacist-led vaccination.
Τα Νούμερα της Πορτογαλίας
Καθημερινά, 570.000 άτομα επισκέπτονται φαρμακεία στην Πορτογαλία – δηλαδή 5% του συνολικού πληθυσμού. Αυτό καθιστά τα φαρμακεία το πιο προσβάσιμο σημείο επαφής με το σύστημα υγείας.
Πρόκληση: Αβεβαιότητα στις Αμοιβές
Μια βασική πρόκληση που αντιμετωπίζει η Πορτογαλία είναι ότι οι αμοιβές για τους εμβολιασμούς διαπραγματεύονται ετησίως, δημιουργώντας αβεβαιότητα στον προγραμματισμό και την επένδυση σε υποδομές.
Οι φαρμακοποιοί έχουν μερική πρόσβαση σε ηλεκτρονικά αρχεία εμβολιασμού ασθενών, αλλά όχι πλήρη ενσωμάτωση.
🇪🇸 Ισπανία: Στρατηγική για το 2024-2028
Η Ισπανία δημοσίευσε τον Δεκέμβριο 2024 τη Pharmaceutical Industry Strategy 2024-2028, ένα φιλόδοξο σχέδιο για την ενίσχυση του φαρμακευτικού τομέα.
Οι Άξονες της Στρατηγικής
Η στρατηγική εστιάζει σε τέσσερις βασικούς άξονες:
🔹 Προώθηση γενοσήμων και βιοπαρόμοιων: Μείωση κόστους και αύξηση προσβασιμότητας
🔹 Επενδύσεις σε κλινική έρευνα: Στόχος 3% του ΑΕΠ σε Ε&Α μέχρι το 2030
🔹 Δημιουργία συστήματος Health Technology Assessment: Αξιολόγηση τεχνολογιών υγείας
🔹 Ενίσχυση supply chain: Σχέδιο 2025-2030 για την αποφυγή ελλείψεων φαρμάκων
Η Ισπανία επενδύει σε βιομηχανική ανάπτυξη παράλληλα με την ενίσχυση των κλινικών υπηρεσιών φαρμακείων.
🌍 Παγκόσμιες Εξελίξεις: Το Παράδειγμα της Αυστραλίας
Η Αυστραλία, αν και εκτός Ευρώπης, αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για την ανάπτυξη κλινικών υπηρεσιών φαρμακείων.
Το Όραμα «80/80 μέχρι το 2035»
Τον Οκτώβριο 2025, το Pharmacy Guild of Australia ανακοίνωσε τον φιλόδοξο στόχο "80 στο 80 μέχρι το 2035":
Τι Μπορούν Ήδη να Κάνουν οι Αυστραλοί Φαρμακοποιοί;
Η Αυστραλία είναι ήδη χρόνια μπροστά:
Το Όφελος για το Σύστημα Υγείας
Εξωτερικές μελέτες έδειξαν ότι το πλάνο 80/80 θα εξοικονομούσε:
Η Αυστραλία αποδεικνύει ότι η επέκταση αρμοδιοτήτων δεν αντικαθιστά τους γιατρούς, αλλά απελευθερώνει χρόνο για να ασχοληθούν με πιο σύνθετες περιπτώσεις.
🚨 Το Πρόβλημα που Απασχολεί Όλους: Ελλείψεις Φαρμάκων
Παράλληλα με τις θετικές εξελίξεις, η Ευρώπη αντιμετωπίζει ένα σοβαρό πρόβλημα: τις ελλείψεις φαρμάκων.
Στις 17 Οκτωβρίου 2025, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο δημοσίευσε ειδική έκθεση με τίτλο "Critical Shortages of Medicines".
Τι Προκαλεί τις Ελλείψεις;
Τα Φαρμακεία στην Πρώτη Γραμμή
Οι φαρμακοποιοί βρίσκονται στην πρώτη γραμμή διαχείρισης αυτών των ελλείψεων, αναζητώντας εναλλακτικά φάρμακα, επικοινωνώντας με γιατρούς για αλλαγές θεραπείας και ηρεμώντας ανήσυχους ασθενείς.
Η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου είναι ένα wake-up call για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
Συμπεράσματα: Μια Νέα Εποχή Ξεκινά
Οι τελευταίοι δύο μήνες (Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2025) επιβεβαιώνουν ότι δεν μιλάμε πλέον για απλές προθέσεις, αλλά για συγκεκριμένες δράσεις που μετασχηματίζουν το ρόλο του φαρμακοποιού.
Χώρες όπως η Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Αυστραλία προχωρούν με:
- Συγκεκριμένη χρηματοδότηση
- Νομοθετικό πλαίσιο
- Εκπαίδευση φαρμακοποιών
- Ψηφιακή ενσωμάτωση
Οι Προσεκτικοί
Χώρες όπως η Γερμανία, η Τσεχία και η Ιταλία κινούνται πιο προσεκτικά, αντιμετωπίζοντας:
- Αντιδράσεις ιατρικών συλλόγων
- Οικονομικούς περιορισμούς
- Ανάγκη για διαβούλευση
Ο Κοινός Παρονομαστής
Παρά τις διαφορές, όλες οι χώρες κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση: την ενίσχυση του ρόλου του φαρμακοποιού ως πυλώνα της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.
Η πανδημία COVID-19 έδειξε τη δύναμη των φαρμακείων. Η γήρανση του πληθυσμού και οι ελλείψεις προσωπικού στα συστήματα υγείας κάνουν την επέκταση αναγκαιότητα, όχι πολυτέλεια.
Farmakopoioi