Σύμφωνα
με πρόσφατη μελέτη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η απελευθέρωση της
αγοράς φαρμάκου δεν οδηγεί σε καλύτερη πρόσβαση των ασθενών στο
φάρμακο, αντιθέτως μπορεί να χειροτερεύσει την ισότητα αναφορικά με την
πρόσβαση των πολιτών στη φαρμακευτική περίθαλψη.
Όπως διαπιστώνει ο Π.Ο.Υ. στη μελέτη του, είναι γνωστή η τάση που
παρατηρείται τα...
... τελευταία χρόνια, ειδικά σε χώρες που ισχύουν
προγράμματα σταθεροποίησης των οικονομιών τους, να γίνονται προσπάθειες
για την κατάργηση των ρυθμίσεων που διαμορφώνουν τη δραστηριότητα των
φαρμακείων. Αυτό έχει ως συνέπεια να καταργούνται διατάξεις που είχαν
θεσπιστεί για την εξασφάλιση της πρόσβασης των πολιτών στο φάρμακο και
της ποιότητας της παροχής φαρμακευτικής περίθαλψης.
Η επιχειρηματολογία ήταν πως ο ανταγωνισμός που θα προέκυπτε θα είχε
αποτέλεσμα τη βελτίωση των υπηρεσιών, τη μείωση του κόστους και
περισσότερες διαθέσιμες επιλογές για τους πολίτες. Όταν όμως έφτασε η
στιγμή τα παραπάνω να ελεγχθούν επιστημονικά, διαπιστώθηκε πως η
απελευθέρωση στην αγορά των φαρμακείων μπορεί να σημαίνει χειρότερο
επίπεδο υπηρεσιών για τους πολίτες.
Στην πραγματικότητα τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν πως οι παραπάνω προσδοκίες δεν επιτυγχάνονται τελικά, ενώ η απελευθέρωση μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα την άνιση κατανομή φαρμακείων και την κυριαρχία συμφερόντων.
Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ., σε χώρες που επιλέχθηκε η απελευθέρωση (π.χ
Νορβηγία, Σουηδία), υπήρξε συσσώρευση (clustering) φαρμακείων σε αστικά
κέντρα και μάλιστα σε εμπορικές περιοχές (που ήδη εξυπηρετούνταν),
αφήνοντας άλλες ακάλυπτες. Στις χώρες στις οποίες δεν υπήρχε
ιδιοκτησιακό καθεστώς, η δημιουργία αλυσίδων και η ιδιοκτησία τους από
εξωτερικούς παράγοντες επηρέασε την διαθεσιμότητα του φαρμάκου, καθώς η
δημιουργία αποθεμάτων φαρμάκων γινόταν με κριτήριο την κερδοφορία, τη
μείωση του κόστους ή το αν ελέγχονταν από τον όμιλο (predominantly
available) που κατείχε και τα φαρμακεία.
Δεν φάνηκε επίσης να υπάρχει υπεροχή χωρών με απελευθερωμένα συστήματα
έναντι των ρυθμισμένων. Μάλιστα στη Σουηδία σημειώθηκε μείωση της
ικανοποίησης των ασθενών από την ποιότητα των συμβουλών που έπαιρναν από
τα φαρμακεία όταν επήλθε η απελευθέρωση. Στην ίδια κατεύθυνση, δεν
υπήρξαν ευρήματα που να τεκμηριώνουν καλύτερη οικονομική αποδοτικότητα ή
εξοικονόμηση πόρων από τα φαρμακεία στις χώρες με απελευθερωμένα
συστήματα.
Τέλος, σε ότι αφορά την απελευθέρωση της τιμής των OTC, δεν
επιβεβαιώθηκε στην πράξη ότι επετεύχθη μείωση των τιμών προς όφελος του
καταναλωτή, ενώ η απορρύθμιση στη χορήγησή τους δεν αποδείχθηκε ότι
επηρέασε ούτε στην κατανάλωσή τους.