Αυξημένη συμμετοχή των ασθενών και μείγμα ιδιωτικής αγοράς και κράτους, είναι η νέα τάση στα συστήματα περίθαλψης. Το «ιδιωτικοποιημένο σύστημα δημόσιου χαρακτήρα» διαδέχεται το «καθαρόαιμο» κοινωνικό μοντέλο, το οποίο ίσχυσε τις περασμένες δεκαετίες στην Ευρώπη. Αυξημένη συμμετοχή των ασθενών και μείγμα ιδιωτικής αγοράς και κράτους, είναι η νέα τάση στα συστήματα περίθαλψης. Το «ιδιωτικοποιημένο σύστημα δημόσιου χαρακτήρα» διαδέχεται το «καθαρόαιμο» κοινωνικό μοντέλο, το οποίο ίσχυσε τις περασμένες δεκαετίες στην Ευρώπη.
Οι προδιαγραφές του υιοθετούνται και από την ελληνική κυβέρνηση, η οποία επιχειρεί μεταρρύθμιση στην πρωτοβάθμια φροντίδα Υγείας και στον ΕΟΠΥΥ. Τι σημαίνουν όλες αυτές οι έννοιες και τι ισχύει στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ; Το «Εθνος» επιχειρεί σήμερα την «ακτινογραφία» τεσσάρων προβεβλημένων συστημάτων (Αγγλία, Γερμανία, Ισπανία, ΗΠΑ), καθώς και των τάσεων που επικρατούν παγκoσμίως.
Οδηγός στην περιήγηση είναι η πρόσφατη «Μελέτη οργάνωσης χρηματοδότησης που συμβάλλονται με τον ΕΟΠΥΥ», την οποία συνέγραψε ομάδα επιστημόνων, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης και πρώην γενικό γραμματέα του υπουργείου Υγείας Νίκο Πολύζο. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η «μόδα» του εσωτερικού ανταγωνισμού και των αγορών, που ήταν εντελώς ξένη προς το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, εισήχθη στη Γηραιά Ηπειρο από το φιλελεύθερο αμερικανικό σύστημα. Στον αντίποδα, το σύστημα καθολικής ασφάλισης Υγείας που προωθεί ο Ομπάμα, είναι «δάνειο» της Ευρώπης προς την Αμερική.
Ο τρόπος παροχής της ιατρικής φροντίδας είναι διαφορετικός σε κάθε χώρα και ιστορική περίοδο. Βρίσκεται, δε, σε σταθερή συνάρτηση με τα κοινωνικά και οικονομικά συστήματα, τα οποία συγκροτούν τις ανθρώπινες κοινωνίες.
Σταθερή παράμετρος είναι η κάλυψη ολόκληρου του πληθυσμού, η ίση πρόσβαση των πολιτών στις υπηρεσίες, η εξυπηρέτηση και θεραπεία σε όλους, ανεξάρτητα από την επαγγελματική ή εισοδηματική τους κατάσταση.
Ολες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης χρησιμοποιούν (λίγο ή περισσότερο) τη συμμετοχή του ασθενούς στο κόστος. Το μέτρο των «ιδιωτικών δαπανών» και της συμμετοχής των ασθενών επιβαλλόταν με μεγάλη φειδώ και με αποκλειστικό στόχο τον περιορισμό της υπερκατανάλωσης και της αλόγιστης χρήσης.
Σταδιακά, αυτό αλλάζει εξαιτίας των συσσωρευμένων ελλειμμάτων των συστημάτων και των Ταμείων και της αδυναμίας των κρατικών προϋπολογισμών να τα καλύψουν.
Εκ διαμέτρου αντίθετη είναι η τάση στις ΗΠΑ, όπου δεν υπάρχει συνταγματικό δικαίωμα για καθολική πρόσβαση σε υπηρεσίες Υγείας. Ενα μεγάλο πλήθος Αμερικανών παραμένουν ανασφάλιστοι, καθώς δεν ανήκουν στις κατηγορίες που δικαιούνται δημόσια ασφάλιση, δεν είναι ασφαλισμένοι σε κάποιον εργοδότη και δεν θέλουν, δεν δικαιούνται ή δεν μπορούν να ασφαλιστούν ιδιωτικά.
Περίπου το 84,7% των Αμερικανών έχουν κάποιο είδος ασφάλισης υγείας, είτε από τον εργοδότη τους, τον εργοδότη της συζύγου ή των γονέων, ιδιωτική ή μέσα από κυβερνητικά προγράμματα.
Ενα από αυτά είναι το «Medicaid», το οποίο χρηματοδοτείται από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και τις Πολιτείες. Ο ασφαλισμένος επισκέπτεται τον γιατρό και πληρώνει τον λογαριασμό και η ασφαλιστική εταιρεία τού επιστρέφει ολόκληρο ή μέρος του ποσού.
Λειτουργούν, επίσης, οι οργανισμοί διατήρησης της Υγείας (Health Maintenance Organization, HMO). Συνδυάζουν μεγάλες ομάδες ιατρικού προσωπικού και συμβόλαια με εργοδότες για την παροχή υπηρεσιών υγείας σε μεγάλες ομάδες εργαζομένων, σε ένα πλαίσιο προπληρωμένων υπηρεσιών από νοσοκομεία, κλινικές και ιατρεία.
Αναφερόμενος στις προτάσεις της επιστημονικής ομάδας, ο κ. Πολύζος τονίζει στο «Εθνος» ότι η πρόταση για την Ελλάδα περιλαμβάνει: Μεικτή χρηματοδότηση του ΕΟΠΥΥ με 11 δισ. ευρώ τον χρόνο, με καθιέρωση φόρων για το αλκοόλ και τον καπνό. Λειτουργία του Οργανισμού ως «αγοραστή» υπηρεσιών. Δημιουργία 400 Κέντρων Υγείας με 16.000 εργαζομένους. Συμβάσεις με 6.000 ελεύθερους επαγγελματίες, εκ των οποίων οι 1.000 γενικοί γιατροί.
Λεξικό
Οι όροι υγειονομικής φροντίδας
Πάροχος: Αυτός που παρέχει υπηρεσίες περίθαλψης στους ασφαλισμένους. Μπορεί να είναι νομικό πρόσωπο (διαγνωστικό κέντρο ή κλινική) ή φυσικό πρόσωπο (γιατρός ή φαρμακοποιός).
Αγοραστής υπηρεσιών: Οι φορείς ασφάλισης Υγείας (όπως ο ΕΟΠΥΥ) «αγοράζουν» για λογαριασμό των ασφαλισμένων τους υπηρεσίες από ιδιώτες παρόχους και το ΕΣΥ.
Πρωτοβάθμια φροντίδα: Ο τομέας στον οποίο παρέχεται πρόληψη και αγωγή υγείας. Είναι το πρώτο στάδιο της περίθαλψης (εκτός νοσοκομείου), όπου παρέχονται διάγνωση και φαρμακευτική φροντίδα.
Δευτεροβάθμια φροντίδα: Υπηρεσίες και πράξεις, οι οποίες διενεργούνται στα εσωτερικά τμήματα νοσοκομείων, κέντρων αποθεραπείας και θεραπευτηρίων χρονίων παθήσεων.
Τριτοβάθμια φροντίδα: Υπηρεσίες που παρέχονται από μεγάλα νοσοκομεία (άνω των 400 κλινών) ή ειδικά νοσοκομεία, όπως καρδιοχειρουργικά ή ογκολογικά.
ΤΟ ΒΡΕΤΑΝΙΚΟ ΕΣΥ
Το βρετανικό ΕΣΥ (NHS) αποτέλεσε πρότυπο για τα περισσότερα ευρωπαϊκά συστήματα. Η πρωτοβάθμια φροντίδα αποτελεί τον πυλώνα του. Είναι το πρώτο σημείο επαφής του ασθενούς με το σύστημα Υγείας, διατηρώντας παράλληλα τον ρόλο ελέγχου της πρόσβασης (gatekeeping) στα νοσοκομεία. Κυρίαρχο ρόλο στο σύστημα έχει ο γενικός ιατρός. Η πρωτοβάθμια φροντίδα χρηματοδοτείται από το ΕΣΥ και ένα μικρό της μέρος από την ιδιωτική ασφάλιση και τις ιδιωτικές πληρωμές των ασθενών (out of pocket payments). Οι γενικοί ιατροί, ατομικά ή ομαδικά, προσφέρουν προληπτικές, διαγνωστικές και θεραπευτικές υπηρεσίες. Οι περισσότεροι είναι ανεξάρτητοι επαγγελματίες που συμβάλλονται με τους φορείς παροχής υπηρεσιών. Οι εν λόγω φορείς διατηρούν τις λίστες με γιατρούς της περιοχής που έχουν το δικαίωμα να παρέχουν υπηρεσίες υγείας στο πλαίσιο του ΕΣΥ. Το βρετανικό ΕΣΥ καλύπτει το σύνολο του πληθυσμού της χώρας, προσφέροντας ίση πρόσβαση σε όλους τους πολίτες, ανεξάρτητα από την επαγγελματική τους κατάσταση και το ύψος του εισοδήματός τους. Πέραν της δωρεάν κάλυψης, υπολογίζεται ότι 7,6 εκατομμύρια άτομα (12,3% του πληθυσμού) έχουν ιδιωτική ασφάλιση Υγείας, συμπληρωματικού κυρίως χαρακτήρα.Στο παρελθόν, οι γενικοί ιατροί εργάζονταν ως ανεξάρτητοι ελεύθεροι επαγγελματίες και κατά την κρίση τους παρέπεμπαν σε άλλες ειδικότητες που εργάζονταν στα νοσοκομεία. Από το 2004 οι συμβάσεις δεν συνάπτονται μεταξύ ανεξάρτητων ελεύθερων επαγγελματιών γιατρών και της κυβέρνησης, αλλά μεταξύ «συνεταιρισμών γενικών ιατρών» (General Practitioner Practices) και τοπικών φορέων για τη Διαχείριση Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (Primary Care Trusts). Προηγούνται διαπραγματεύσεις μεταξύ του Βρετανικού Ιατρικού Συλλόγου (ΒΜΑ) και της Συνομοσπονδίας Φορέων Παροχής Υγείας (εκ μέρους του υπουργείου Υγείας).
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ ΙΣΠΑΝΙΑΣ
«Κλειδί» η προσωπική κάρτα Υγείας
Η πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες περίθαλψης της Ισπανίας επιτυγχάνεται μέσω της προσωπικής κάρτας υγείας η οποία εκδίδεται από τις αρμόδιες αρχές. Λειτουργούν ομάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας, οι οποίες έχουν τον ρόλο ελεγκτή πρόσβασης (gatekeeper) στο σύστημα. Σε πρωτοβάθμιο επίπεδο παρέχονται βασικές υπηρεσίες από τα Κέντρα Φροντίδας Υγείας, τα οποία στελεχώνονται από διεπιστημονικές ομάδες επαγγελματιών (γενικοί γιατροί, παιδίατροι, νοσηλευτές, διοικητικοί). Είναι κατανεμημένες με τρόπο που οι ασφαλισμένοι να έχουν πρόσβαση μέσα σε 15 λεπτά. Η πρωτοβάθμια φροντίδα καλύπτει επείγοντα περιστατικά ολόκληρο το 24ωρο.
Το ισπανικό σύστημα Υγείας χρηματοδοτείται κυρίως από δημόσιες πηγές. Το σύνολο σχεδόν της δαπάνης καλύπτεται από τον τακτικό προϋπολογισμό των αυτόνομων περιοχών, μέσω της φορολόγησης. Μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό καλύπτεται από τους ασθενείς και από τα Ταμεία ασφάλισης των δημοσίων υπαλλήλων. Από το 2002, η χρηματοδότηση γίνεται σε περιφερειακή βάση, μέσα από δύο κύριους τύπους εισροών: Φόρους (περιφερειακούς και εθνικούς) και εφάπαξ χρηματοδοτήσεις από την κεντρική κυβέρνηση. Η συμμετοχή των εξυπηρετούμενων του συστήματος έχει συμπληρωματικό ρόλο. Ολοι οι Ισπανοί συνεισφέρουν ανάλογα με το επίπεδο του εισοδήματός τους και λαμβάνουν υπηρεσίες υγείας ανάλογα με τις προσωπικές τους ανάγκες. Η αποζημίωση των παρόχων γίνεται στο πλαίσιο συμβάσεων και στόχων, οι οποίοι πρέπει να επιτευχθούν. Η διοίκηση της μονάδας παροχής της πρωτοβάθμιας φροντίδας υπογράφει ένα ετήσιο προγραμματικό συμβόλαιο με το περιφερειακό σύστημα Υγείας.
Οι προδιαγραφές του προγράμματος διαμορφώνονται μέσα από διαπραγμάτευση, που λαμβάνει υπόψη της στόχους και πρότυπα φροντίδας υγείας.
ΤΡΙΠΛΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ
Ασφάλιση με εισοδηματικά κριτήρια
Από την 1η Ιανουαρίου 2009 η ασφάλιση υγείας είναι υποχρεωτική για κάθε άτομο που ζει νόμιμα στη Γερμανία. Μπορεί να γίνει στους κλάδους υγείας των Ταμείων, στις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες ή σε συνδυασμό των δύο. Η δημόσια ασφάλιση υγείας είναι υποχρεωτική για άτομα των οποίων το ακαθάριστο ετήσιο εισόδημα είναι κάτω από τα 50.850 ευρώ (75% του πληθυσμού). Οι εργαζόμενοι με μεγαλύτερο εισόδημα μπορούν να επιλέξουν μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού φορέα ασφάλισης. Το δημόσιο σύστημα καλύπτει περίπου το 90% του πληθυσμού.
Το 2004 επιβλήθηκε συμμετοχή στο κόστος για ενήλικες άνω των 18 ετών για επισκέψεις σε οικογενειακό γιατρό και οδοντίατρο. Η συμμετοχή ανέρχεται σε 10 ευρώ ανά επίσκεψη και για επίσκεψη που έγινε χωρίς παραπεμπτικό του οικογενειακού γιατρού. Με κάποιες εξαιρέσεις υπάρχει συμμετοχή 5 έως 10 ευρώ για κάθε κουτί φάρμακα που συνταγογραφείται εκτός νοσοκομείου και 10 ευρώ για κάθε ημέρα νοσηλείας και μέχρι συνολικά 28 ημέρες νοσηλείας ετησίως. Στα οδοντιατρικά καλύπτεται περίπου το 50% του κόστους της προσθετικής, ενώ το υπόλοιπο αναλαμβάνει ο ίδιος ο ασθενής.
Κάθε χρόνο οι κλάδοι υγείας διαπραγματεύονται με τις τοπικές ενώσεις των γιατρών το συνολικό ποσό του προϋπολογισμού (αμοιβής). Η αποζημίωση των γιατρών γίνεται σε δύο χρόνους: Αρχικά τα Ταμεία πληρώνουν συνολικά τις ενώσεις των γιατρών της εξωνοσοκομειακής περίθαλψης και αυτά στη συνέχεια αποζημιώνουν τους συμβεβλημένους γιατρούς.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΟΣ
www.ethnos.gr