Τρίτη 10 Μαΐου 2016

MARKETING ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ. Η ΑΝΑΓΚΗ ΕΞΟΥΔΕΤΕΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΡΟΣ ΟΦΕΛΟΣ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ

«Σημασία δεν έχει τί πουλάς αλλά πώς το πουλάς», λένε. Μία λογική η οποία θεμελιώνεται στο οτι «σημασία δεν έχει τί λές αλλά πώς το λές»· και πράγματι, έχει χυθει πολύ μελάνι από τις αυθεντίες του είδους στην προσπάθεια τους να μεταδώσουν τα φώτα τους σε «ανήσυχα πνεύματα» που αναζητούν «το μυστικό της επιτυχίας». Έχουν αναπτυχθεί πολλά πυραμιδικά συστήματα γύρω μας τα οποία υπόσχονται «ζωή χαρισάμενη» στους υπηρέτες μίας αυταπάτης η οποία βασίζεται σε έναν υποσχόμενο – και μόνο – πλούτο, τον οποίο όμως πλουτο απολαμβάνουν μόνο οι δημιουργοί της ψευδαίσθησης των «επήγιων παραδείσων» εις βάρος μάλιστα των μυημένων στην απάτη.

Άραγε όλα αυτά, τι σχέση μπορεί να έχουν με το....


.... φαρμακείο του σήμερα; «Το φαρμακείο είναι ένας χώρος πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης» θα απαντούσαμε ως φαρμακοποιοί. Κανείς φυσικά και δεν αμφιβάλει γι αυτό. Ρίχνοντας όμως μία προσεκτικότερη ματιά στο χώρο του φαρμακείου μας, διερωτώμαστε αν τα πράγματα είναι όντως έτσι. Γιατί προφανώς και δε δείχνουν κάπως έτσι.

Και εκεί επάνω ξεκινάμε να σκιαμαχούμε με ανύπαρκτους εχθρούς, μέσα απο ερωτήματα που μας καταδιώκουν αλλά ποτέ δεν τολμάμε να εκστομίσουμε. Το σίγουρο είναι οτι τα ίδια ταλανίζουν την καθημερινότητα μας, αποπροσανατολίζοντάς μας από τις βασικές μας αξίες, δημιουργώντας δυστυχώς προοπτικές μέσα από προσδοκίες που βασίζονται σε πρακτικές εμπειρικών γνώσεων και δεξιοτήτων, οι οποίες όμως δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση προϊόν θεσμικής ταυτότητας και κάθε άλλο παρά συμβάλλουν στην ανάγκη επιστημονικής καταξίωσης.

Σε τί ακριβώς χρησιμεύει λοιπόν το να αναπαράγουμε μία ατεκμηρίωτη πειραματικά και κλινικά άποψη, οτι η Βιταμίνη C προλαμβάνει και προστατεύει από τις ιώσεις; Γιατί θα πρέπει να πείσουμε τον υγιή να πιστέψει στα «αναμφισβήτητα» οφέλη – αν όχι θαύματα! - του κολλαγόνου; Γιατί να ταυτίζουμε απαραίτητα την αντιοξειδωτική με την αντικαρκινική δράση; Γιατί να ερμηνεύουμε τη βιοχημική σημασία του αμινοξέος L - καρνιτίνη στο μιτοχόνδριο, ως «αδυνατιστική» ιδιότητα; Δεν ήτανε άραγε υποτιμητικό για το πτυχίο μας ένα κέρδος το οποίο ήρθε από το γνωστό «βραχιολάκι» που κοσμούσε το φαρμακείο μας σε περίοπτη θέση; Έχουμε αναρωτηθεί τελικά, αν σε ορισμένες περιπτώσεις αντιγράφουμε, όσους εξαπατούν το τηλεοπτικό κοινό προσπαθώντας να πουλήσουν στον κόσμο «φύκια για μεταξωτές κορδέλες»; Και γιατί εν τέλει να πιστεύουμε οτι το κέρδος της πώλησης είναι από μόνο του ικανό να μας κάνει να νομίζουμε οτι και αύριο θα υπάρχουμε;

Τί αντιπροσωπεύουμε τελικά; Τον επαγγελματία υγείας ή τον επιχειρηματία υγείας; Στην προσπάθεια βέβαια κάποιων να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα με συμβιβαστικές απόψεις που γεφυρώνουν τις δύο έννοιες, δεν μπερδεύεται μόνο η γλώσσα αλλά και η λογική. Επειδή όμως τίποτα δεν είναι τυχαίο, φτάνοντας στο δια ταύτα, γίνεται αντιληπτό και το «γιατί», παρά τις επιθυμίες μας, παρά τη διάθεσή μας, παρά τα «θέλω» μας, το αποτέλεσμα των προσπαθειών των εκπροσώπων μας μέχρι σήμερα, σε οτιδήποτε έχει σχέση με διεκδίκήσεις οι οποίες βασίζονται στο διακριτό επιστημονικό μας ρόλο, δεν έχουν τελεσφορήσει.

Μήπως γιατί αρκετοί ανάμεσά μας εξελίξανε πολύ περισσότερο το marketing του φαρμακείου από την επιστήμη της φαρμακευτικής, σε βαθμό που στο βωμό του κέρδους, η υποκρισία προηγείται έναντι της αλήθειας; Mία αλήθεια η οποία πηγάζει από την τεκμηριωμένη απόδειξη βάσει της βιβλιογραφίας και την οποία είτε παρακάμπτουμε, είτε αμφισβητούμε, είτε αγνοούμε, είτε τροποποιούμε για ιδιοτελείς σκοπούς; Μήπως από χρήσιμο εργαλείο έχουμε μετατρέψει το marketing σε βασικό όπλο επαγγελματικής επιτυχίας αδιαφορώντας όμως αν έτσι το στρέφουμε ενάντια στον ίδιο μας τον εαυτό; Τελικά τί επιθυμούμε; Να πουλήσουμε ή να καθοδηγήσουμε; Να προτείνουμε και να συμβουλέψουμε, ακόμα και αν νομίζουμε οτι πρέπει να αποτρέψουμε ή να απαλλαγούμε πάσει θυσία από το «στάσιμο» προϊόν; Κάπως έτσι όμως ανακύπτει και ένα μείζον ζήτημα επιστημονικής ακεραιότητας, όχι μόνο απέναντι στην κοινωνία αλλα κυρίως απέναντι στους ίδιους του εαυτούς μας.

Από τη στιγμή λοιπόν που το marketing δεν τιθασεύεται στο χώρο του φαρμακείου, η εισβολή του στο έδαφος της επιστήμης και ο σφετερισμός της επιστημονικής εγκυρότητας λειτουργεί όχι μόνο επιζήμια για την ιδια αλλά δημιουργεί και έλλειμα αξιοπιστίας σε αυτούς που την υπηρετούν. Το αποτέλεσμα της οποίας έχει αθροιστικές συνέπειες, συμπαρασύροντας μαζί και την πλειοψηφία των δεοντολογικά ευσυνείδητων συναδέλφων, δημιουργώντας σε όλους μας ανυπέρβλητα εμπόδια στην προσπάθεια να αποδείξουμε αυτό που θέλουμε και δικαιούμαστε να είμαστε. Αναζητώντας όμως τις ρίζες αυτού το προβλήματος, δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε οτι αυτές δε βρίσκονται πουθενά αλλού παρά στην λάθος εφαρμογή μίας αλλοπρόσαλλης «επιχειρηματικότητας», την οποία και δε χρησιμοποιήσαμε ως θωράκιση αλλά ως επιθετική αξίωση.

Προ-κρίσης λοιπόν, εξελίσσαμε μία καλπάζουσας μορφή επιχειρηματικότητας, δίχως όμως πυξίδα και προορισμό, με στόχο ένα εφήμερο κέρδος, η οποία και γέννησε ένα μόρφωμα το οποίο ονομάσανε κάποιοι «φαρμακείο του αύριο», όταν την ίδια εποχή, γυρνούσαμε την πλάτη στο ευρωπαϊκό φαρμακείο το οποίο άλλαζε πρόσωπο και μάλιστα συντονισμένα, επενδύοντας στην αναγνωρισμένη αξία του θεσμικού ρόλου του φαρμακοποιού, πετυχαίνοντας την ενσωμάτωσή του στη χάραξη πολιτικών Υγείας των κρατών. Δε νομίζω οτι χρειάζεται περαιτέρω να επεκταθώ δικαιολογώντας το γιατί αυτό το μοντέλο του ελληνικού φαρμακείου ανήκει πλέον στο χθες, καταδικασμένο να συρρικνώνεται σήμερα. Άλλωστε, ακόμα και οι εμπνευστές του έχουν αντιληφθεί τα αδιέξοδα που υψώνονται μπροστά τους, όταν θα έρθει η στιγμή να ανταγωνιστούν εις το όνομα της χαμηλότερης τιμής, τους ισχυρούς παίκτες της αγοράς, γιατί και οι ίδιοι δυστυχώς, εκεί μόνο επένδυσαν.

Ας δούμε και την άλλη πλευρα του νομίσματος...

Η προσπάθεια για τη διόρθωση των ατελειών του ΙΔΕΕΑΦ και η ωρίμανση του, καθώς και οι προοπτικές που ανοίγονται μέσα από την αξιοποίηση των δυνατοτήτων του, επιστρατεύει την πρώτη γραμμή κρούσης. Το πότε αυτη θα είναι έτοιμη να δράσει, εξαρτάται πρωτίστως από εμάς του ίδιους. Το σίγουρο είναι οτι το ίδιο το ΙΔΕΕΑΦ, βρίσκεται λίγο πριν την τελική ευθεία για να πετύχει το στόχο του.

Η υποστηρικτική δράση και η χρήσιμη προσθήκη σε αυτήν την προσπάθεια, των λοιπών επιστημονικών εταιρειών που συγκροτούνται από φαρμακοποιούς και ακαδημαϊκούς, είναι επαινετική σε κάθε περίπτωση. Αρκεί βέβαια, αυτή η προσπάθεια να σμιλεύεται από το 1ο έτος φοίτησης και να μην ξεκινά μετά την απόκτηση του πτυχίου.

Τα συνέδρια της «βιτρίνας», των «μισθοφόρων» ομιλητών και των ανούσιων παρουσιάσεων που μας υποβαθμίζουν σε manager και μας αντιμετωπίζουν ως «σύμβουλους ομορφιάς», γίνεται ξεκάθαρα απαιτητό, οτι θα πρέπει να εκλείψουν και να αντικατασταθούν με συνέδρια στα οποία ερευνητές φαρμακοποιοί και φαρμακοποιοί του πάγκου θα έχουν στα πάνελ τον πρώτο λόγο. Συνέδρια που θα πραγματοποιούνται επάνω σε προκαθορισμένο άξονα θεματολογίας (Ο φαρμακευτικός σύλλογος Έβρου, τόλμησε πρώτος). Με συγεκριμένο, οριοθετημένο και απολύτως ξεκάθαρο επιστημονικό περιεχόμενο. Με παρουσιάσεις μελετών που μπορούν να «τρέξουν» ακόμα και μέσα στα φαρμακεία μας από ομάδες φαρμακοποιών. Με «δουλεμένες» ιδέες στην οικονομική διαχείριση του φαρμακείου. Με άποψη και μεράκι, από συναδέλφους που αφουγκράζονται και πραγματώνουν την προοδευτική εκδοχή και εποχή της φαρμακευτικής επιστήμης. Συνέδρια, τα οποία θα προσελκύουν το ενδιαφέρον των συνέδρων στο χώρο των ομιλιών και όχι μόνο στις γαστρονομικές απολαύσεις και τα αξιοθέατα του τόπου κατά τη διάρκεια της διεξαγωγής τους.

Η πιστοποίηση των φαρμακευτικών προϊόντων από τον ΠΦΣ αποτελεί την πιο ακραιφνή ενέργεια υγειονομικής αρμοδιότητας, από τον ίδιο τον επιστημονικό φορέα και ΝΠΔΔ, έτσι ώστε να φρενάρουμε τον ευτελισμό του χώρου που το αχαλίνωτο marketing προϊόντων έχει προσδώσει σε αυτά ανύπαρκτα θεραπευτικά οφέλη και που δυστυχώς σε αρκετές περιπτώσεις, υπηρετούμε είτε άθελα είτε εν γνώση μας. Από εκεί και έπειτα, μπορεί ο καθένας να επιλέξει, αν το επιθυμεί, να δραστηριοποιείται στο χώρο ενός φαρμακείου ή να μη διαφέρει στο ελάχιστο αυτός ο χώρος από κάποιο «παραφαρμακείο». Ας επιλέξουμε κοινώς ποιος έχει προτεραιότητα μέσα στο φαρμακείο. Ο ασθενής ή ο πελάτης. Ακόμα όμως και αν η κρατική διατίμηση δλδ. το ίδιο το φάρμακο, δεν είναι ικανή να μας συντηρήσει σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα, δε σημαίνει σε καμία περίπτωση οτι αυτό, μας δίνει το δικαίωμα να μεταλλαχθούμε σε έμπορο «παραδείσιων πτηνών».

Η ώρα που θα κλειθούμε να αποδείξουμε ποιοι πραγματικά είμαστε, πλησιάζει. Ο ΠΦΣ εκτελεί το καθήκον του προς την κατεύθυνση αυτή, παρά τις ισχυρές αντιστάσεις. Σε κάθε περίπτωση όμως, για να κερδίσουμε αυτό που πραγματικά πιστεύουμε οτι είμαστε, θα πρέπει να αποδείξουμε οτι το αξίζουμε. Επειδή όμως τίποτα δεν κερδίζεται με τα λόγια, οφείλουμε εμείς πρωτ’ απ’ όλα να καταλάβουμε, οτι ο ρόλος μας είναι απόλυτα δεσμευτικός απέναντι στην ίδια μας την επιστήμη. Και στην επιστήμη μας, σημασία δεν έχει το «πώς» αλλά το «τί λέμε» και «γιατί το λέμε».


Ηλίας Χαλιγιάννης, Φαρμακοποιός

ΥΓ. Οι απόψεις είναι καθαρά προσωπικές, χωρίς ίχνος συνδικαλιστικής σκοπιμότητας και δεν απηχούν αποκλειστικά τις θέσεις των μελών του ΔΣ του ΠΦΣ.