Την ανάγκη διεξοδικών συζητήσεων με το Υπουργείο Υγείας για έναν ενδεχόμενο εμβολιασμό των πολιτών με το εμβόλιο της Johnson&Johnson από το σύνολο των φαρμακείων της χώρας τόνισε ο Πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου κ. Απόστολος Βαλτάς κατά τη διάρκεια του χαιρετισμού του στην επίσημη έναρξη του 4ου Συμποσίου Φαρμακοεπιδημιολογίας το απόγευμα της Δευτέρας 19 Απριλίου.
Ο κ. Βαλτάς αναφερόμενος στο ρόλο των φαρμακοποιών στους εμβολιασμούς κατά της COVID 19 και γενικότερα για τους εμβολιασμούς και εκφράζοντας τη θέση του Συλλόγου στο θέμα αυτό, τόνισε ότι οι φαρμακοποιοί έχουν βάλει πλάτη στην προσπάθεια της πολιτείας να ελέγξει την πανδημία, σημείωσε ωστόσο ότι στο θέμα μίας πιθανής συμμετοχής των φαρμακείων στη διενέργεια των εμβολιασμών κατά της COVID 19 με το εμβόλιο της Johnson&Johnson δεν αρκεί η επιστημονική επάρκεια που διαθέτουν, όπως είπε, οι φαρμακοποιοί για να κάνουν το εμβόλια αλλά πρέπει να τεθούν στο τραπέζι των συνομιλιών με το Υπουργείο Υγείας και μία σειρά από άλλα θέματα, όπως να υπάρχει συνταγογράφηση του εμβολίου από τους γιατρούς.
Έθεσε επίσης το θέμα της επιστημονικής αμοιβής για τα φαρμακεία για τις υπηρεσίες τους σημειώνοντας ότι είναι θεσμός σε άλλα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αναλυτικά ο κ. Βαλτάς ανέφερε τα εξής:
Είναι γεγονός ότι η φαρμακευτική πρακτική εξελίσσεται ραγδαία τις τελευταίες δεκαετίες προκειμένου να καλύψει τις νέες προκλήσεις που προκύπτουν. Οι φαρμακοποιοί πέρασαν τα τελευταία 50 χρόνια από την παραγωγή των φαρμάκων στην παροχή υπηρεσιών υγείας και στην προαγωγή της δημόσιας υγείας διεθνώς. Μέρος της παραπάνω διαδικασίας αποτελεί η προαγωγή των εμβολιασμών στους ενήλικες σύμφωνα με τα ισχύοντα εθνικά προγράμματα. Τα εμβόλια είναι ίσως μαζί με τα αντιβιοτικά οι δύο σημαντικότερες πλευρές της φαρμακευτικής επιστήμης καθώς η χρήση τους μαζί με τη βελτίωση συνθηκών επέφερε την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης κατά αρκετές δεκαετίες στις αναπτυγμένες χώρες. Δεν είναι λοιπόν παράξενο που μηδενός εξαιρουμένου, όλα τα κράτη παγκοσμίως έχουν καταστήσει τον εμβολιασμό ως την αιχμή του δόρατος της προστασίας της δημόσιας υγείας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση μάλιστα, δια της Συμβουλευτικής Επιτροπής της ειδικής για θέματα εκπαίδευσης σε υγειονομικά θέματα διαρκώς αναθεωρεί και συμπληρώνει τις εκθέσεις της με προτάσεις για τη διεύρυνση των εμβολιασμών στην Γηραιά ήπειρο. Η θέση των φαρμακοποιών στα πλάνα τόσο του ΠΟΥ όσο και αυτής της Επιτροπής είναι εξέχουσα καθώς αναγνωρίζεται διεθνώς η ολοένα και αυξανόμενη εμπλοκή των φαρμακοποιών στα εμβολιαστικά προγράμματα διεθνώς.
Στην Ελλάδα το 2019 το ελληνικό κράτος έδωσε επίσημα το επαγγελματικό δικαίωμα στους φαρμακοποιούς που εργάζονται σε φαρμακεία να διενεργούν τον αντιγριπικό εμβολιασμό καθώς και τη χορήγηση αντιτετανικού ορού μετά από ειδική εκπαίδευση και πιστοποίηση προς τούτο. Αξίζει να αναφερθεί ότι μέχρι στιγμής πάνω από 8000 φαρμακοποιοί έχουν πιστοποιηθεί σαν εμβολιαστές.
Αυτό που ακολούθησε στη συνέχεια ξεπέρασε και τα πιο αισιόδοξα σενάρια που είχαμε εξετάσει κατά το σχεδιασμό των παραπάνω δράσεων. Κατά το έτος 2018 είχαν διενεργηθεί 2,2 εκατομμύρια εμβολιασμοί κατά της γρίπης σε εθνικό επίπεδο, αριθμός που είχε θεωρηθεί τότε εξόχως ικανοποιητικός με δεδομένο ότι τα προηγούμενα χρόνια οι αντιγριπικοί εμβολιασμοί δεν είχαν ξεπεράσει ποτέ στο παρελθόν το 1,5 εκατομμύριο. Το 2019, πρώτη χρονιά επίσημης διενέργειας αντιγριπικών εμβολιασμών στα φαρμακεία, οι αντιγριπικοί εμβολιασμοί αυξήθηκαν θεαματικά στα 3,4 εκατομμύρια ενώ την τρέχουσα περίοδο, εν μέσω πανδημίας ξεπέρασαν τα 4,2 εκατομμύρια προσεγγίζοντας εμβολιαστική κάλυψη κατά της γρίπης στα επίπεδα που απαιτούνται για τη συλλογική ανοσία στη γρίπη. Αναλογιζόμαστε όλοι τη σπουδαιότητα της εμπλοκής των φαρμακοποιών στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού και της αποτελεσματικότητας αυτής της δράσης ιδίως και μέσα στην πανδημία της νόσου COVID 19.
Με βάση λοιπόν την παραπάνω εμπειρία, όταν ετέθη το θέμα του καθολικού εμβολιασμού κατά της νόσου COVID 19, καταθέσαμε προτάσεις προς το Υπουργείο Υγείας και προβληματισμούς αναφορικά με όλα τα θέματα που αφορούν στον εμβολιασμό, από το στάδιο της διακίνησης, της συντήρησης των εμβολίων μέχρι το στάδιο της φαρμακοεπαγρύπνησης. Όπως για όλα τα φάρμακα έτσι και για τα νέα εμβόλια η φαρμακοεπαγρύπνηση παραμένει στις επαγγελματικές πρόνοιες των φαρμακοποιών. Προς το παρόν οι εμβολιασμοί στην Ελλάδα διενεργούνται μόνο σε εμβολιαστικά κέντρα τα οποία έχουν συσταθεί και γι’ αυτόν τον σκοπό σε κρατικές δομές του Εθνικού Συστήματος Υγείας.
Ο ρόλος των φαρμακοποιών της κοινότητας για την πρώτη φάση του πανδημικού εμβολιασμού, όπως γνωρίζετε, ήταν αυτός της ενημέρωσης και της προαγωγής του εμβολιασμού κατά της νόσου COVID 19 καθώς και ο προγραμματισμός των εμβολιασμών. Σε δεύτερη φάση και εφόσον διατεθούν τα εμβόλια τα οποία μπορούν να αποθηκεύονται και να διακινούνται μέσω των φαρμακείων στις συνθήκες ψυχρής αλυσίδας, τότε οι εμβολιασμοί θα μπορούσαν με προϋποθέσεις να διανεμηθούν από τους φαρμακοποιούς.
Για το σκοπό αυτό αναπτύχθηκε και η λειτουργία από τις αρχές του χρόνου ενός εκπαιδευτικού προγράμματος επικαιροποίησης των γνώσεων των φαρμακοποιών και ενημέρωσης για όλα τα COVID 19 εμβόλια που έχουν εγκριθεί. Χαρακτηριστικό της προθυμίας των φαρμακοποιών να βοηθήσουν στην εθνική προσπάθεια ήταν ότι μέσα στις πρώτες μέρες λειτουργίας του προγράμματος, σε μία εβδομάδα περισσότεροι από 8.000 φαρμακοποιοί παρακολούθησαν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα το οποίο έλαβε μάλιστα και υψηλότατη αξιολόγηση από τους εκπαιδευόμενους 4,7 στα 5.
Η εφαρμογή του μέτρου και οι προσπάθειες των φαρμακοποιών απέδωσαν σε πολύ ικανοποιητικό βαθμό καθώς μέχρι σήμερα το 70% των διενεργούντων εμβολιασμών έχουν καταχωρηθεί στα φαρμακεία της κοινότητας. Κι αυτό το γνωρίζουν όλοι. Είναι η τεράστια εμπιστοσύνη που έχει ο πολίτης απέναντι στον φαρμακοποιό και για το γεγονός ότι ο φαρμακοποιός θα τον βοηθήσει για τις ανασφάλειές του διότι γνωρίζετε πολύ καλά τα προβλήματα που έχουμε, προπαντός τώρα τελευταία με το εμβόλιο της AstraZeneca.
Θα ήθελα όμως να σας πω σε αυτό το σημείο ότι χρειάζεται βέβαια συνεχής προσπάθεια και επαγρύπνηση σε όλα τα μέτωπα καθώς διαπιστώνω ότι υπάρχει μία καλά ενορχηστρωμένη εκστρατεία παραπληροφόρησης αναφορικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των διαθέσιμων εμβολίων. Όσο όμως περνά ο καιρός και οι ηλικίες που εμβολιάζονται γίνονται όλο και μικρότερες, εκτιμώ ότι τα φαρμακεία θα μπορούσαν να συμβάλλουν και στη διενέργεια των εμβολιασμών έναντι του COVID 19.
Νέα εμβόλια, μονοδοσικά με δυνατότητες διατήρησης σε θερμοκρασία 2-8 βαθμούς Κελσίου, όπως της Johnson & Johnson εγκρίθηκαν και θα είναι σύντομα διαθέσιμα στη χώρα μας. Όλα τα φαρμακεία της επικράτειας, από το πιο απομακρυσμένο νησί ως και τα κέντρα των μεγαλουπόλεων έχουν και τον απαραίτητο εξοπλισμό και το επιστημονικό υπόβαθρο ώστε να έχει το εγχείρημα αυτό επιτυχία. Άλλωστε είναι κάτι το οποίο είναι πρωτοφανές σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Και τι εννοώ; Μέσω της συνεχούς ενημέρωσης που έχουμε μέσω της PGEU –είναι ο Σύλλογος των φαρμακοποιών των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης- διαπιστώνουμε ότι μία-μία οι περισσότερες χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης προχωρούν στην ανάθεση των εμβολιασμών έναντι του COVID 19 και στους φαρμακοποιούς της κοινότητας. Αυτές τις εξελίξεις τις παρακολουθεί και η ελληνική κυβέρνηση και ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος. Είμαστε σε επικοινωνία με το Υπουργείο Υγείας για να υπάρξει μία συζήτηση η οποία όμως μπαίνει στον εξής προβληματισμό.
Εμείς θεωρούμε ότι το βασικότερο πρόβλημα που έχουν οι φαρμακοποιοί να αντιμετωπίσουν με το εμβόλιο της Johnson & Johnson είναι πρώτα η επάρκεια του εμβολίου. Και όταν λέω η επάρκεια του εμβολίου εννοώ ότι τα εμβόλια που προτίθεται να φέρει η ελληνική κυβέρνηση είναι ελάχιστα ώστε να κατανεμηθούν και κάθε φαρμακείο να μπορεί να εμβολιάσει τους πολίτες που προτιμούν το συγκεκριμένο φαρμακείο.
Από εκεί και μετά υπάρχουν άλλου είδους προβλήματα. Υπάρχει το πρόβλημα της ανασύστασης του φιαλιδίου το οποίο μέσα σε 4.5 ώρες απαιτεί να γίνουν τα 5 εμβόλια γιατί μέσα σε κάθε φιαλίδιο θα μπορούν να κάνουν 5 δόσεις.
Από εκεί και πέρα υπάρχουν άλλα προβλήματα. Προβλήματα ασφάλειας. Προβλήματα ευθύνης. Θα πρέπει για εμάς να υπάρχει συνταγογράφηση του συγκεκριμένου εμβολίου. Και το κυριότερο απ’ όλα, θα πρέπει η πολιτεία και μιλάω και συνδικαλιστικά, όταν αυτή τη στιγμή έχουμε επωμιστεί όλο το βάρος των ραντεβού, το βάρος της διάθεσης των self tests και του αντιγριπικού εμβολιασμού και τώρα, πιθανώς και εάν, η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να μιλήσει γι’ αυτό που είναι θεσμός σε άλλα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης περί επιστημονικής αμοιβής για τα φαρμακεία μας.
Είναι πάρα πολλά αγαπητοί κύριοι. Εγώ ξέρω ότι ο συνάδελφος φαρμακοποιός είναι μπροστάρης από τότε που ξεκίνησε η πανδημία μέχρι τώρα. Έβαλε πλάτη επανειλημμένα σε αυτό το κράτος, όπου και τα αγροτικά ιατρεία είχαν προβλήματα και τα Κέντρα Υγείας επιτελούσαν έναν άλλο σκοπό αλλά τα φαρμακεία ήταν όρθια όλες τις ώρες, όλες τις μέρες, όλο το χρόνο.
Κάτω λοιπόν από αυτές τις προϋποθέσεις οι φαρμακοποιοί από την πρώτη μέρα της πανδημίας, όπως σας είπα, στεκόμαστε στην πρώτη γραμμή, στο πλευρό των πολιτών.
Πιστεύω ότι όλοι έχουμε πλέον κατανοήσει ότι το κλειδί της εξόδου από την πανδημία είναι και το πρόγραμμα των εμβολιασμών. Οι κοινοτικοί φαρμακοποιοί με αίσθημα ευθύνης είμαστε έτοιμοι να συνδράμουμε σε όλα τα επίπεδα αυτού του εγχειρήματος. Αυτό το εγχείρημα για το οποίο θα συνεισφέρουν όλα τα φαρμακεία από το μικρότερο ορεινό χωριό έως το κέντρο της μεγαλύτερης πόλης, και από την ενημέρωση για τον εμβολιασμό έως τη διενέργεια με σκοπό πάντα τη διαφύλαξη του υπέρτατου αγαθού που είναι η υγεία των πολιτών.
Θα ήθελα να απαντήσω ευχαρίστως σε ερωτήματα πάνω στο θέμα αυτό. υπάρχει πολύς προβληματισμός, πολλή ανησυχία για το θέμα που λέγεται εμβόλιο COVID στα φαρμακεία. Διότι είμαι πολύ προβληματισμένος αγαπητοί κύριοι. Πραγματικά θα πρέπει να συζητήσουμε πρώτα με την ελληνική κυβέρνηση. Να συζητήσουμε διεξοδικά για να μπορούμε να πούμε τότε με σιγουριά εάν το ελληνικό φαρμακείο είναι έτοιμο να το κάνει. Από επιστημονικής άποψης μπορεί αλλά απαιτούνται κι άλλα, τα οποία σας ανέφερα και προηγουμένως.
Σας ευχαριστώ