Οι αλυσίδες “συνθλίβουν” τα μικρά φαρμακεία - Εικόνα από το μέλλον;

*άρθρο του Π.Πετρόπουλου, πρόεδρου του ΦΣ Αιτ/νίας

Τα τελευταία χρόνια γίνεται λόγος για προσπάθεια “Βουλγαροποίησης” του Ελληνικού φαρμακείου και την είσοδο των αλυσίδων Φαρμακείων στη φαρμακευτική αγορά. Οι πιέσεις που δέχονται όλες οι Ελληνικές κυβερνήσεις προς αυτή τη κατεύθυνση από Τρόικα, Ελληνικά και ξένα συμφέροντα είναι δεδομένες.

Πως όμως λειτουργεί η αγορά των αλυσίδων στη γείτονα χώρα; Μόλις χθες, στο βουλγάρικο συνιστολόγιο των φαρμακοποιών, αναρτήθηκε άρθρο από την οικονομικού-επιχειρηματικού προφίλ ιστοσελίδα  http://www.banker.bg/  με τίτλο, “Οι αλυσίδες “συνθλίβουν” τα μικρά φαρμακεία”, που περιγράφει αρκετά αντικειμενικά τη κατάσταση στο χώρο. Μη θέλοντας να σας προϊδεάσω ή να σας επηρεάσω, οποιαδήποτε σχόλια ή παρατηρήσεις, είτε θα γίνονται ως παραπομπές είτε θα ακολουθήσουν στο τέλος του άρθρου.  

Η μετάφραση έγινε προσπάθεια να είναι ακριβής και πιστή στο αρχικό κείμενο αποδίδοντας όμως ταυτόχρονα τους όρους, τις έννοιες και τα νοήματα.

Μετάφραση από το βουλγάρικο site “банкерь„ - “τραπεζίτης”:

 

τίτλος: Οι αλυσίδες “συνθλίβουν” τα μικράφαρμακεία.

Μικρά φαρμακεία Vs μεγάλες αλυσίδες. Επιστήμονες Μάγιστροι - φαρμακοποιοί[1] εναντίων εμπόρων υγείας. Ο πόλεμος για την επικράτηση στο φαρμακευτικό επιχειρηματικό πεδίο γίνετε όλο και πιο σκληρός λόγω του τεράστιου οικονομικού διακυβεύματος . Σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρίας αναλύσεων IMS Health κοντά στα 2,3 δισ. Λέβα ( 1,176 δισ. €) είναι τα φάρμακα που πωλήθηκαν το περασμένο έτος από τα φαρμακεία. 

Παρόλα αυτά ευχαριστημένοι μπορούν να είναι μόνο οι “μεγάλοι” όσο για τους “μικρούς” είναι υποχρεωμένοι να γίνουν “ελαστικοί” και επινοητικοί για να επιβιώσουν.

Στη χώρα λειτουργούν 3.600 φαρμακεία, μόνο που, πολλά από αυτά έχουν έλλειψη πελατών , μιας και κυριολεκτικά συνθλίβονται από την “αλυσιδωτή αντίδραση”.  Στη Βουλγαρία η αναλογία είναι, 1.982 πελάτες ανά φαρμακείο, όταν στην Ε.Ε. ο μ.ο είναι περίπου 3.600.

 Τα οικονομικά στοιχεία δείχνουν ότι τα φαρμακεία κάνουν τζίρους από 35.000 Λέβα έως 625.000 λέβα το χρόνο. Μόνο που τα 2/3 του συνολικού τζίρου γίνονται από της αλυσίδες, και φυσικά για τα ανεξάρτητα ο κανόνας λέει: “ό,τι περισσέψει”. 

Όπως σε πολλούς τομείς της οικονομίας η αγορά τείνει κι εδώ να συγκεντροποιείται, διότι οι μεγαλύτερες μονάδες λειτουργούν εξιδανικευμένα, παίρνουν μεγαλύτερες εκπτώσεις και μάλιστα κάποιες από αυτές καθετοποιούν την αγορά, ξεκινώντας από τη παραγωγή και τη κυκλοφορία του προϊόντος και φθάνοντας έως και τη  λιανική πώληση των σκευασμάτων.

Οι αλυσίδες γίνονται όλο και πιο επιθετικές και καταλαμβάνουν τα καλύτερα σημεία πώλησης, στη Σόφια,τη Φιλιππούπολη,τη Βάρνα, τον Πύργο. Τα ανεξάρτητα φαρμακεία, παρά τη θέληση τους ,μεταφέρονται και “συνωστίζονται” στη περιφέρεια των πόλεων. 

Για τον πελάτη οι επιλογές δεν είναι πολλές.

• Η πρώτη επιλογή είναι να πάει στο συνοικιακό φαρμακείο που ναι μεν θα εξυπηρετηθεί καλύτερα και θα λάβει διεξοδικά την απαραίτητη συμβουλή, θα ενημερωθεί για τις όποιες εναλλακτικές έχει αλλά ο λογαριασμός θα είναι  5-10 λέβα παραπάνω [2].

• Η δεύτερη επιλογή είναι να πάρεις την εκπτωτική κάρτα και να πεταχτείς στο πλησιέστερο mall με το τεράστιο φαρμακείο, που όμως μοιάζει περισσότερο με καλλυντικάδικο, όπου νεαρές δεσποινίδες σε κοιτούν περίεργα αν αποφασίσεις να αναζητήσεις κάτι περισσότερο από μία ασπιρίνη.

 Εδώ και καιρό οι ειδήμονες εντοπίζουν ότι η αγορά έχει μοιραστεί άνισα. Υπάρχει υπερσυγκέντρωση στις μεγάλες πόλεις ενώ την ίδια ώρα δεν εξυπηρετούνται οι άνθρωποι στις μικρές πόλεις και τα χωριά. Είναι λοιπόν ξεκάθαρη  η ανάγκη για δημιουργία εθνικού χάρτη Φαρμακείων που θα μας δείξει τις πραγματικές ανάγκες,καθώς και η εισαγωγή κριτηρίων για το που θα δημιουργείτε νέο ή θα υπάρχει “μορατόριουμ” δημιουργίας νέων δομών... αλλά τίποτα τέτοιο δε συμβαίνει.[3]

Την ίδια ώρα οι αλυσίδες, πιο “δημιουργικές” ,μπαίνουν στα mall , αναρτούν καταλόγους προσφορών, οργανώνουν “χάπενινγκ” και σκαρφίζονται κάθε είδους εμπορικά τρικ, για να συγκεντρώσουν περισσότερους πελάτες. Πιο δυναμικά κινούνται στην Πρωτεύουσα λόγω των 2 εκατ. περίπου δυνητικών πελατών.

 Πολλά τα φαρμακεία που αναμετρούνται σε αυτό το “πεδίο” αλλά φαίνεται ότι τη “μερίδα του λέοντος” στη πίτα έχουν οι όμιλοι SCS Franchise (sanita – ceiba-κ.α.) , Марешки аптеки , SUBRA, MEDEA και REMEDIUM.

Δύσκολο να ειπωθεί πόσο κερδίζουν οι συγκεκριμένοι όμιλοι, μίας και οι οικονομικές εκθέσεις τους είτε είναι πολύ παλιές είτε δεν έχουν αναρτηθεί ,ως όφειλαν.  Αν όμως εμπιστευτούμε τα εξαγόμενα από τους αριθμούς συμπεράσματα ακόμη και σε αυτές (αλυσίδες) τα πράγματα δεν είναι ρόδινα.

Η S C S Franchise κατέχει περίπου 30 φαρμακεία στη Σόφια, σε θέσεις-κλειδιά, τόσο στα προάστια όσο και στο κέντρο. Επιπλέον, λειτουργούν φαρμακεία σε εμπορικά κέντρα, στα σούπερ μάρκετ  «Kaufland" και "Piccadilly" καθώς  και σε πολυκλινικές.[4] Τα Φαρμακεία τους είναι μεγάλα σε μέγεθος, προσφέροντας ένα πλήρες φάσμα φαρμάκων και φαρμακευτικών καλλυντικών και κάνουν μεγάλους τζίρους. Σε εθνικό επίπεδο, οι δομές των " S C S Franchise" είναι περίπου 140 .

 Η εταιρεία ιδρύθηκε στα μέσα του 2007, ενσωματώνοντας τις εταιρίες φαρμακείων "Sanita", "Ceiba" και "Σοφία φαρμακεία» που είχαν οικονομικά προβλήματα. Σύμφωνα με στοιχεία από τη Bulstat[5] ιδιοκτήτες της με ίσα μερίδια είναι η εμπορική εταιρεία "Sredets" και η "Donev Επενδύσεις" του “φαρμακευτικού BOSS”[6] Ογκνιάν Ντόνεφ.  Από τον τελευταία δημοσιευμένο ισολογισμό για το 2012. Είναι σαφές ότι η εταιρεία έκλεισε τη χρονιά με αδιανέμητα κέρδη των 219 000 λέβα, Τα οποία είναι αρκετά μέτρια για μια τόσο μεγάλη επιχείρηση.

Πολύ δύσκολο επίσης είναι να πιάσεις  “τους άσους στο μανίκι” του Βεσελίν Μάρεσκι , ο οποίος έχει πάνω από 200 φαρμακεία σε όλη τη χώρα, εκ των οποίων 30 στην πρωτεύουσα.

Ο “εργολάβος” [7]δουλεύει κυρίως με franchise και πουθενά στα έγγραφα δε φέρεται ώς ιδιοκτήτης. Ο ίδιος, έχει εδώ και καιρό κλείσει την εταιρεία  λιανικής πώλησης φαρμακευτικών προϊόντων, "Mareshki-Βεσελίν Μάρεσκι", αλλά η απόδειξη πληρωμής από κάποιο φαρμακείο της αλυσίδας, οδηγεί στη "Farmtreyd Σόφια". Οι ιδιοκτήτες της εταιρείας αυτής είναι η μητέρα του Μάρεσκι - Βέσκα, η σύζυγός του Σβετλάνα και τα δύο παιδιά του - Βεσελίν και Αλεξάνδρα.

Για το 2013 η "Farmtreyd Σοφία" έχει περισσότερα από 26,3 εκατ. Λεβα έσοδα εκμετάλλευσης, αλλά στη συνέχεια «χαράσσοντας μια διαχωριστική γραμμή»  αναφέρει  μόλις 12.000 λέβα κέρδος!!!
 Επίσης από τα έγγραφα, φαίνεται ότι η οικογένεια Μάρεσκι πουλά τα φάρμακα στη χ.τ. χωρίς σχεδόν καθόλου περιθώριο κέρδους...

Η εταιρεία "Subra Βουλγαρία», η οποία κατέχει τα φαρμακεία "Subra" στα έγγραφα ανήκει στη JSC "Subra" Λιχτενστάιν. Αλλά στη πραγματικότητα τα φαρμακεία είναι του Τόντορ Ντότσεφ, δημιουργού του διανομέα "Καλιμάν RT" και της αλυσίδας φαρμακείων "Ceiba". Είναι ένας από τους δημιουργούς της έννοιας "φαρμακείο σε mall” ,οι πρώτες του δομές, ήταν στην Βάρνα και το Μπουργκάς. Στη Σόφια η "Subra" έχει 13 φαρμακεία, τα οποία είναι γενικά μεγάλα σε μέγεθος,δεν έχουν όλα σύμβαση με τον ασφ. φορέα, αλλά είναι όλα σε κομβικά σημεία με υψηλή ροή πελατών και προσφέρουν μια ευρεία ποικιλία φαρμακευτικών καλλυντικών και συμπληρωμάτων διατροφής.

 Ένα από τα πιο κερδοφόρα είναι αυτό στο  «Επιχειρηματικό Πάρκο της Σόφιας ". Γενικά  η «Subra" έχει ένα καλό ηλεκτρονικό κατάλογο προϊόντων και προσφέρει κάρτα πελάτη με μέχρι και 15% εκπτώσεις στα προϊόντα τους.

Τα Φαρμακεία "Μήδεια" είναι "διαμοιρασμένα" ως ιδιοκτησία σε πολλές εταιρείες με την ίδια επωνυμία, «Медея Фармако", οι οποίες όμως έχουν διαφορετικούς αριθμούς (медея фармако 1,2 к.о.к.). Η αλυσίδα ιδρύθηκε από τον Ρώσο πολίτη Andrey Andreev και τους γιους του και είναι μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες. Τα τελευταία δύο ή τρία χρόνια, η "Μήδεια" έχει σχεδόν τριπλασιάσει τις εγκαταστάσεις της, οι οποίες είναι πλέον 33 σε Σόφια και μία στο Κιουστεντίλ. Η στρατηγική της «Μήδειας» είναι να αγοράζει το ακίνητο, από το οποίο πωλούν φάρμακά τους και οχι να ενοικιάζουν. Τα φαρμακεία τους είναι σε καλές θέσεις, κυρίως στο κέντρο της πόλης και στις περιοχές της πρωτεύουσας «Lozenets» και “Mladost”.

Ο κατάλογος των "μεγάλων" κλείνει με την "Remedium" του Νικολάι Κόστοφ, ο οποίος είναι επίσης πρόεδρος του “Συνδέσμου ιδιοκτητών φαρμακείων”. Αυτή είναι και η μόνη μεγάλη αλυσίδα που δηλώνει πάνω από 13 εκατομμύρια Λέβα ακαθάριστα έσοδα από πωλήσεις και 337.000 λέβα ετήσιων καθαρών κερδών. Οι δομές της οικογένειας της Τζούλια και του Νικολάι Κόστοφ ήταν οι πρώτες που εισήγαγαν την έννοια-μοντέλο "κατάστημα υγείας”, Η οποία περιελάμβανε, εκτός από τα φάρμακα και ακριβές σειρές καλλυντικών , συμπληρώματα διατροφής καθώς και προϊόντα για παιδιά. 

Τα φαρμακεία τους επισκέπτονται πάνω από 90.000 πολίτες της Σόφιας το μήνα, η ιστοσελίδα του ομίλου υποστηρίζει online κατάστημα,με πλήρη κατάλογο τιμών των προϊόντων και  διαφημιστικών καταλόγων με προσφορές.

Στην αγορά της πρωτεύουσας πιθανότατα θα εμφανιστεί σύντομα ένας ακόμη  μεγάλος παίκτη μιάς και η εταιρία εκμετάλλευσης "Sopharma trading» βγήκε μπροστά με νέο “consept” για τα φαρμακεία με την επωνυμία “Sopharmacy”.[8]

 Θα βασίζεται σε εκπαιδευμένο προσωπικό που μπορεί μεμονωμένα να συμβουλεύει και να ενημερώνει τους ασθενείς. Τα πρώτα δύο πιλοτικά καταστήματα έχουν δημιουργηθεί στη περιοχή "Lozenets» και στη Φιλιππούπολη .

 Είναι ενδιαφέρον, ότι ένα blister Analgin ( πρωτότυπο για τη Βουλγαρία. Της εταιρίας sopharma) κοστίζει 0,79 λέβα. Στα φαρμακείο "Φοίνιξ" εκατό μέτρα μακριά έχει δέκα λεπτά πιο ακριβά και στα «Mareshki" δεν πουλάνε την κλασσική Analgin και αντ 'αυτού θα σας “πασάρουν” generalgin. Στα "Mareshki" έχουν την πιο πονηρή στρατηγική για να σας κάνει να πιστεύετε ότι έχετε “πετύχει” προωθητική ενέργεια, υποστηρίζουν ότι το generalgin κοστίζει 1,10 λέβα το blister, το οποίο είναι λίγο γελοίο, διότι τα γενόσημα δε μπορεί να είναι πιο ακριβά από ότι τα πρωτότυπα. Πράγματι το φαρμακείο σας δίνει έκπτωση 29,41% και δήθεν εξοικονόμηση 32 λεπτών ,τελικά όμως πληρώνεις 0,78 λέβα, όσο αξίζει η “Αnalgin”.[2][9]

* η ισοτιμία € - Лев  είναι 1 : 1.956 

Φυσικά, οι στρατηγικές τιμολόγησης των φαρμακείων των αλυσίδων είναι μεν διαφορετικές,  αλλά σε γενικές γραμμές ισχύει η αρχή  που λέει ότι οι εκπτώσεις τους, ακολουθούν τις χαμηλές τιμές  στα ευρείας κυκλοφορίας φάρμακα αλλά όχι και στα ακριβά και ελιτίστικα καλλυντικά όπου σπάνια θα δει κανείς εκπτώσεις. 

Το πρωτότυπο κείμενο θα το βρείτε εδώ

Παραπομπές-σχόλια:
[1] Μάγιστρος- φαρμακοποιός είναι ο επίσημος τίτλος του επιστήμονα φαρμακοποιού στη Βουλγαρία, από το λατινικό magister (άρχοντας, επιβλέπων)

[2] Στη Βουλγαρία η Λ.Τ. των φαρμ. σκευασμάτων καθορίζεται μεν από το Υ.Υ.  επιτρέπεται δε να γίνουν εκπτώσεις από τα φαρμακεία.

[3] Προσωπικό σχόλιο:  οι Βούλγαροι δημοσιογράφοι και μάλιστα ιστοσελίδας οικονομικής- καπιταλιστικής, ζητούν χάρτη Φαρμακείων και ρύθμιση της αγοράς με περιορισμούς γεωγραφικούς- πληθυσμιακούς και μάλιστα επιτακτικά, την ώρα που οι Έλληνες συνάδελφοί τους μιλούν για στρεβλώσεις στην αγορά!

[4] Επιτρέπονται τα shop in shop ακόμη και μέσα σε νοσοκομεία και κλινικές, σε χώρο όμως διακριτό και προ των ταμείων στα σουπερμάρκετ.

[5] Στατιστική οικονομική υπηρεσία – Εφορία.

[6] – [7] πρόκειται για επίθετα που χρησιμοποιεί ο αρθρογράφος και μεταφράστηκαν αυτολεξεί και που είναι χαρακτηριστικά των “επιχειρηματιών" του κλάδου και τις άποψης της κοινωνίας για αυτούς.

[8] Πρόκειται κατά πάσα πιθανότητα για αλυσίδα που δημιουργείτε από τον όμιλο Софарма ,ιδιοκτήτη και της φαρμακευτικής Εταιρίας Sopharma της μεγαλύτερης εταιρίας παραγωγής γενοσήμων και ίσως της μοναδικής Βουλγαρικών συμφερόντων εταιρίας με πρωτότυπα φάρμακα, είναι από 2-3 εξαγωγικές εταιρίες της γείτονος.  

Ένας εκ των ιδιοκτητών της είναι ο “Βοss”  Ογκνιάν Ντόνεφ, που συναντήσαμε και ως μεγαλομέτοχο της “Scs-francise” . Τί και αν Σύμφωνα με το Βουλγ. νόμο 73/2003 οι παραγωγοί και οι χονδρέμποροι φαρμάκων απαγορεύεται ρητώς και κατηγορηματικώς να κατέχουν φαρμακείο ή να είναι μέτοχοι σε αυτό.

[9] Η πώληση των σκευασμάτων ειδικά μέσω του НЗОК (ο αντίστοιχος εοπυυ) γίνετε με τον αριθμό χαπιών που συνταγογραφεί ο ιατρός για τη θεραπεία. Η συνταγογράφηση γίνετε με θεραπευτικά πρωτόκολλα, με τη δραστική ουσία και αποζημιώνονται μόνο γενόσημα φάρμακα. Μάλιστα, σπάνια θα σε ρωτήσουν αν προτιμάς κάποια συγκεκριμένη εμπορική ονομασία.

Αγαπητοί Συνάδελφοι,  Όπως μπορείτε να συμπεράνετε και 'σεις στα υπογραμμισμένα σημεία του άρθρου οι αλυσίδες σκαρφίζονται τεχνάσματα για να φοροδιαφεύγουν αλλά και να παρακάμπτουν το νομικό πλαίσιο της Βουλγαρίας. 

Μικρή λεπτομέρεια... το ιδιοκτησιακό καθεστώς στη Βουλγαρία δεν είναι ελεύθερο, όπως σχεδόν όλοι νομίζουμε, αλλά έχει βάση το περίφημο “Γερμανικό μοντέλο”, αλλά... όχι ακριβώς... Στο Βουλγάρικο μοντέλο με τη τελευταία αλλαγή και τον ν. 65/2008 μέχρι 4 άδειες φαρμακείων έχει δικαίωμα να κατέχει, όχι ένας Φαρμακοποιός αλλά ένα νομικό πρόσωπο ή φυσικό πρόσωπο που έχει εγγραφεί στο εμπορικό επιμελητήριο!

 Ένας συνεταιρισμός φυσικών προσώπων (...συγγενών) όμως ή μια άλλη εταιρία μπορεί να είναι μέτοχος ή να ιδρύσει όσες τέτοιες τετράδες ή συνεταιρισμούς θέλει. Αυτό συνέβη γιατί κάθε νέα κυβέρνηση, άλλαζε και κάτι στο ιδιοκτησιακό καθεστώς μέχρι που δημιουργήθηκε αυτό το μονοπωλιακό έκτρωμα.

Κι έτσι από το “κρατικό” μονοπώλιο, φτάσαμε σε αυτό της “ελεύθερης” αγοράς, σε μόλις λίγα χρόνια (1989 – 2003).

Πρόσφατα απελευθερώθηκε και η πώληση των OTC από τις δρογερίες (παραφαρμακεία) χωρίς κανένα περιορισμό, πράξη για την οποία η PGΕU αντέδρασε και προειδοποίησε τη Βουλγαρική κυβέρνηση για της συνέπειες στη δημόσια υγεία. Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα η БФС (αντίστοιχος ΠΦΣ) προτίθεται να καταφύγει στα αρμόδια ευρωπαϊκά δικαστήρια και για τα otc αλλά και το ιδιοκτησιακό. Ο БФС έχει προσφύγει και στο συνταγματικό δικαστήριο της Βουλγαρίας για τον ν.65/2008 χωρίς όμως να έχει εκδικαστεί ακόμη η προσφυγή  РСК 5/2008 !!!

Ακόμη και αν η νέα Ελληνική κυβέρνηση (την ώρα που γραφόταν αυτό το κείμενο ανακοινώθηκαν οι εκλογές) δε πάει σε πλήρη απορύθμιση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος και αποδεχτεί το “γερμανικό μοντέλο”, όπως προτείνει ο ΠΦΣ σε καμία περίπτωση δε πρέπει να εφησυχάζουμε, η "Κερκόπορτα" δεν θα ανοίξει τώρα, έχει εδώ και χρόνια ανοίξει με τους νόμους Λοβέρδου και Γεωργιάδη.

Αυτό που μπορούμε και οφείλουμε να κάνουμε είναι:

1) Να αναδείξουμε αυτά τα παραδείγματα όπως της Βουλγαρίας και τις μονοπωλιακές ,παραβατικές συμπεριφορές που δημιουργούνται από τέτοια πλήρως απορυθμισμένα μοντέλα.

2) Να διεκδικήσουμε πλαίσιο συστεγάσεων και συνεργατικών δικτύων που θα αποκλείουν πλειοψηφικά πακέτα από νομικά ή φυσικά πρόσωπα ,

3) Να επενδύσουμε στην επιστημοσύνη μας και στη παροχή υπηρεσιών,

4) Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να πειραχθεί η σταθερή λιανική τιμή και η κρατική διατίμηση.

5) Να αναπτύξουμε συμμαχίες και να ανταλλάξουμε εμπειρίες με δευτεροβάθμια όργανα Φαρμακευτικών συλλόγων χωρών όπως η Ουγγαρία και η Βουλγαρία που δοκίμασαν την ελεύθερη αγορά απέτυχαν και τώρα προσπαθούν να ξαναβάλουν κανόνες.

Το άρθρο σύμφωνα με τους Βούλγαρους συναδέλφους που το σχολιάζουν στα “social media” αποτελεί έμμεση διαφήμιση της νέας αλυσίδας και πολύ πιθανόν να είναι, αλλά αυτό, όχι μόνο δεν αναιρεί, αλλά ενισχύει ακόμη περισσότερο τα 5 αυτά σημεία.

Πέτρος Πετρόπουλος  
Φαρμακοποιός
Πρόεδρος Φ.Σ. Αιτωλοακαρνανίας,