Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο
Μέχρι το 2030, το 20% του πληθυσμού των ΗΠΑ θα είναι ηλικίας 65 ετών και άνω. Οι ασθενείς ηλικίας άνω των 60 ετών καταναλώνουν το 50% των χορηγούμενων συνταγογραφούμενων φαρμάκων. Καθώς ο πληθυσμός συνεχίζει να μεγαλώνει σε ηλικία, οι χρόνιες ασθένειες καθίστανται πιο διαδεδομένες. Αυτό μεταφράζεται σε αύξηση του όγκου και της πολυπλοκότητας των θεραπευτικών αγωγών, αυξάνοντας τον κίνδυνο μη συμμόρφωσης. Άλλοι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα μη συμμόρφωσης στη φαρμακοθεραπεία στους ηλικιωμένους είναι οι ανεπιθύμητες αντιδράσεις φαρμάκων που έρχονται με την πολυφαρμακία, η μειωμένη όραση και κινητικότητα, και η μειωμένη αυτονομία των ηλικιωμένων.
Μια μελέτη που αξιολογεί τη σχέση μεταξύ δυνητικά ακατάλληλων φαρμάκων και ανεπιθύμητων ενεργειών που θα μπορούσαν να αποφευχθούν σε ασθενείς ηλικίας 65 ετών και άνω διαπίστωσε ότι το 68,9% των εισαγωγών στο νοσοκομείο που ήταν αποφεύξιμες ή πιθανώς αποφεύξιμες οφείλονταν σε ακατάλληλα φάρμακα.
Πολυφαρμακία
Κατά μέσο όρο, οι ηλικιωμένοι λαμβάνουν 6-8 φάρμακα, συνήθως λόγω πολλαπλών χρόνιων ασθενειών, οι οποίες τους θέτουν σε αυξημένο κίνδυνο πολυφαρμακίας. Ένας στους 5 μεγαλύτερους σε ηλικία ενήλικες λαμβάνει ακατάλληλα φάρμακα, ενώ το 9% λαμβάνει 2 φάρμακα από την ίδια κατηγορία φαρμάκων. Η πολυφαρμακία αυξάνει τον κίνδυνο διπλών θεραπειών, ανεπιθύμητων αντιδράσεων φαρμάκων, αλληλεπιδράσεων φαρμάκων και γηριατρικών «συνδρόμων», όπως η ακράτεια ούρων, οι πτώσεις και τα κατάγματα και οι γνωστικές διαταραχές, οι οποίες μπορεί να συμβάλλουν και να επιδεινώσουν την κακή συμμόρφωση στη φαρμακοθεραπεία.
Μειωμένη όραση και κινητικότητα
Οι ετικέτες των φαρμάκων περιέχουν πολλές πληροφορίες, συνήθως σε μικρή γραμματοσειρά, καθιστώντας την ανάγνωσή τους από ηλικιωμένους ασθενείς με προβλήματα όρασης, δύσκολη. Η αδυναμία ανάγνωσης των ετικετών και η κατανόηση του τρόπου λήψης των φαρμάκων μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένη χορήγηση, ανεπιθύμητες αντιδράσεις και τελικά σε κακή συμμόρφωση. Επιπλέον, οι ηλικιωμένοι ασθενείς μπορεί να αντιμετωπίσουν δυσκολία στο άνοιγμα των κουτιών των χαπιών, ακόμη και αν δεν πρόκειται για κουτιά ασφαλείας για παιδιά, λόγω της μειωμένης κινητικότητας ή των χρόνιων παθήσεων από τις οποίες κατά κανόνα πάσχουν, όπως η αρθρίτιδα.
Μειωμένη αυτονομία
Οι ηλικιωμένοι ασθενείς μπορεί να περιορίζονται στην ικανότητά τους να μετακινούνται, να οδηγούν και να φτάνουν στο φαρμακείο έγκαιρα για να πάρουν τα φάρμακά τους, όταν τους τελειώσουν. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε καθυστερήσεις στον ανεφοδιασμό τους, με αποτέλεσμα να μην υπάρξει συμμόρφωση. Επιπλέον, αυτό μπορεί να περιορίσει την ικανότητά τους να έρθουν σε επαφή και να μιλήσουν με φαρμακοποιό σχετικά με ένα πρόβλημα που σχετίζεται με τη φαρμακευτική τους αγωγή.
Λύσεις και ο ρόλος των φαρμακοποιών
Η εφαρμογή υπηρεσιών σε κοινοτικά φαρμακεία που είναι προσαρμοσμένες στις ανάγκες των μεγαλύτερων σε ηλικία ατόμων είναι το κλειδί για την καταπολέμηση της έλλειψης συμμόρφωσης.
Από τους πιο προσιτούς παροχείς υπηρεσιών υγείας και ειδικοί στον τομέα της φαρμακευτικής αγωγής, οι φαρμακοποιοί μπορούν να βελτιστοποιήσουν τη φαρμακευτική αγωγή ενός ασθενούς προκειμένου να ελαχιστοποιήσουν την πολυφαρμακία και τις συναφείς ανεπιθύμητες ενέργειες. Μέσω της διαχείρισης της φαρμακευτικής θεραπείας, οι φαρμακοποιοί μπορούν να εντοπίσουν διπλές ή περιττές θεραπείες. Μπορούν επίσης να εντοπίσουν τις αλληλεπιδράσεις των φαρμάκων μεταξύ τους και τις πιθανές παρενέργειες και να συμβουλεύσουν τους ασθενείς για τον τρόπο μείωσης τους. Η διαχείριση της φαρμακευτικής θεραπείας που παρέχεται από τους φαρμακοποιούς βελτιώνει σημαντικά τα αποτελέσματα της υγείας, όπως δείχνει η πρόσφατη μελέτη STOMPP σε ασθενείς με διαβήτη που έλαβαν τέτοιες υπηρεσίες, όπου επιτεύχθηκαν οι στόχοι της A1C.
Τα κοινοτικά φαρμακεία μπορούν να παρέχουν συσκευασίες πολλαπλών κυψελών φαρμάκων (multimed blister packaging) για τη διευκόλυνση της διαχείρισης φαρμάκων και την εξάλειψη της ανάγκης για φιάλες χαπιών. Αυτή η συσκευασία χρησιμοποιεί σύμβολα ή χρώματα για να υποδείξει την ώρα της ημέρας για κάθε δόση, η οποία μπορεί να βοηθήσει στο να καταπολεμηθεί η μειωμένη οπτική ικανότητα που συνήθως έρχεται με την ηλικία. Επιπλέον, η χρήση συσκευασιών με κυψέλες μπορεί να καταπολεμήσει τα ζητήματα δεξιοτεχνίας που σχετίζονται με το άνοιγμα των φιαλιδίων.
Στη μελέτη STOMPP, οι ασθενείς που χρησιμοποίησαν πολλαπλές κυψέλες φαρμάκων πέτυχαν βαθμολογίες συμμόρφωσης μεγαλύτερες από 45% πάνω από το μέσο όρο των τιμών όσων χρησιμοποίησαν τις φιάλες με χάπι.
Ένα φαρμακείο με υπηρεσία συγχρονισμού φαρμάκων (medication synchronization) που ακολουθεί το μοντέλο με βάση το ραντεβού (ABM) είναι βέλτιστο για ηλικιωμένους με περιορισμένη πρόσβαση στη μεταφορά και μειωμένη αυτονομία. Αυτό το σύστημα μειώνει τα συχνότερα ταξίδια στο φαρμακείο, παρέχοντας μία μηνιαία συνάντηση, με βάση την επιθυμία του ασθενούς, για να πάρει όλα τα φάρμακα και να συναντηθεί με τον φαρμακοποιό. Αυτό αυξάνει την ευκολία και τον συντονισμό, βελτιώνοντας τη συμμόρφωση. Σε πρόσφατη μελέτη της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, οι ασθενείς που συμμετείχαν σε ένα πρόγραμμα συγχρονισμού φαρμάκων είχαν 9% χαμηλότερα ποσοστά νοσηλείας και επισκέψεις σε τμήματα έκτακτης ανάγκης σε σύγκριση με εκείνους που δεν συμμετείχαν, πιθανώς λόγω της σχετικής βελτιωμένης συμμόρφωσης.
Συμπέρασμα
Η έλλειψη συμμόρφωσης των ασθενών στη θεραπεία με συνταγογραφούμενα φάρμακα συνδέεται με κακές θεραπευτικές εκβάσεις, προοδευτική επιδείνωση των ασθενειών, αυξημένη χρήση υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης και εκτιμώμενο ετήσιο κόστος δισεκατομμυρίων δολαρίων για άμεση υγειονομική περίθαλψη που μπορεί να αποφευχθεί. Η μη συμμόρφωση με τη φαρμακευτική αγωγή είναι ιδιαίτερα συχνή στους ηλικιωμένους. Τα φαρμακεία μπορούν να βοηθήσουν να ξεπεραστεί αυτό το ζήτημα δημόσιας υγείας, παρέχοντας διαχείριση φαρμακευτικής θεραπείας, πολλαπλές συσκευασίες, συγχρονισμό φαρμάκων και αξιοποίηση του μοντέλου με βάση το ραντεβού.
Πηγή: PharmaTimes
πηγή: dailypharmanews