P.M&E: Με την μακρόχρονη εμπειρία σας στη αγορά του φαρμακείου , ποιες πιστεύετε ότι θα είναι οι εξελίξεις;
ΚΩΣΤΑΣ ΔΟΥΝΑΣ: Οι αλλαγές που έχουν πραγματοποιηθεί υπαγορεύονται, από τρείς βασικούς λόγους: πρώτον από τη πίεση των δημοσιονομικών προβλημάτων, δεύτερον από το ότι τα οικονομικά της υγείας θεωρούν τη μέχρι τώρα λειτουργία του φαρμακείου σαν ένα κόστος για τη πολιτεία. Δεν αναγνωρίζουν την ανταποδοτικότητα του περιθωρίου κέρδους που έχει το φαρμακείο, μέσα από τον τρόπο χορήγησης του φαρμάκου. Τρίτον από τις πιέσεις των δανειστών για να δημιουργηθούν προϋποθέσεις εισόδου μεγάλης εφοδιαστικής αλυσίδας με πρόσβαση στα φαρμακεία.
Συνεπώς ο κλάδος θα πιέζεται συνεχώς για να μειωθεί ο αριθμός των φαρμακείων και να οδηγηθεί σε συγκέντρωση.
Μία επί πλέον πίεση που θα δεχτεί ο κλάδος, σχετίζεται σε πρώτη φάση με τη πώληση – χορήγηση των ΦΥΚ εκτός φαρμακείου. Το θέμα εδώ δεν είναι μόνο η απώλεια τζίρου και κερδοφορίας, αλλά δημιουργούνται οι προϋποθέσεις ώστε τα φάρμακα βιοτεχνολογίας, που θα αποτελούν στο μέλλον ένα σημαντικό μέρος της φαρμακευτικής δαπάνης, να μην τα διαχειρίζεται το σύνολο των φαρμακείων, αλλά μόνο εκείνα που πληρούν προϋποθέσεις φύλαξης και διάθεσης (αυστηρά καθορισμένες και ελεγχόμενες θερμοκρασίες και υγρασίες ), καθώς και εξειδίκευσης στην παροχή υπηρεσιών συμμόρφωσης του ασθενούς και της παρακολούθησης των θεραπευτικών στόχων. Ήδη στη χώρα μας δραστηριοποιούνται εταιρίες παροχής υπηρεσιών, αναφορικά με τη πρόληψη και τη συμμόρφωση του ασθενούς, που συνεργάζονται με τις φαρμακευτικές εταιρίες σε προγράμματα πρόληψης και υποστήριξης φαρμάκου προς τους ασθενείς.
Επίσης θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι σε μία περίοδο ανακατατάξεων και συνεπώς αντιπαραθέσεων, αυτοί που έχουν συγκροτημένη στρατηγική, επιβάλουν τις θέσεις τους. Αυτή τη στιγμή η πολιτεία έχει στρατηγική (ανεξάρτητα από την αντιφατικότητα στην εφαρμογή). Οι εταιρίες παροχής υπηρεσιών υγείας (συμμόρφωσης και πρόληψης ),συγκροτούν στρατηγική και παίρνουν θέση στο ζωτικό χώρο δραστηριότητας του φαρμακείου. Αντίθετα το φαρμακείο ακόμη δεν έχει διαμορφώσει στοιχεία στρατηγικής και βρίσκεται σε αμυντική θέση. Συνέπεια αυτού είναι ότι ο κλάδος θα έχει συνεχώς «απώλεια κεκτημένων», μέχρι να επανακαθορίσει και να συγκροτήσει την στρατηγική του.
P.M&E: Που πιστεύεται ότι πρέπει να κατευθυνθεί ένα φαρμακείο για να είναι βιώσιμο και τι ακριβώς εννοείται να καθορίσει την στρατηγική του;
Κ.Δ: Ο καθορισμός της στρατηγικής βασίζεται στα εξής σημεία:
1.Αρχικά ο προσδιορισμός του ρόλου του φαρμακείου
2. Ποιο είναι το ανταγωνιστικό του πλεονέκτημα
3. Ποιες είναι οι ανάγκες της πολιτείας αναφορικά με τις δαπάνες υγείας και τη βελτίωση των πρωτοβάθμιων υπηρεσιών υγείας
4.Ποιά είναι η σχέση του φαρμακείου με τους άλλους φορείς και δραστηριότητες στο χώρο της υγείας
Το φαρμακείο θα πρέπει να επαναπροσδιορίσει το ρόλο του στο πλαίσιο των πρωτοβάθμιων υπηρεσιών υγείας , να επενδύσει στο ανταγωνιστικό του πλεονέκτημα και να οικοδομήσει τη στρατηγική του στο σήμερα, κοιτάζοντας το αύριο. Είναι κοινή αναφορά της πλειοψηφίας των φαρμακοποιών, ότι το φαρμακείο επιτελεί τρεις ρόλους: κοινωνικός , επιστημονικός, επιχειρηματικός.
Έχει σημασία λοιπόν για τον καθορισμό της στρατηγικής, όχι η ιεράρχηση με την έννοια ποιός είναι περισσότερο αναγκαίος ρόλος, αλλά ποια είναι η σχέση μεταξύ τους.
Αν ξεκινήσουμε με προτεραιότητα από την πλευρά του επιχειρηματικού ρόλου, τότε θα διαμορφώσουμε τη στρατηγική μας κυρίως σε μία εμπορική κατεύθυνση. Πράγμα που όπως θα δούμε στην συνέχεια, δεν βασίζεται ούτε στο ανταγωνιστικό του πλεονέκτημα, αλλά και ούτε καλύπτει τις σύγχρονες ανάγκες του πρωτοβάθμιου συστήματος υγείας, όπως θα διαμορφωθεί στο μέλλον. Αν δούμε όμως το θέμα από την πλευρά του κοινωνικού και επιστημονικού ρόλου, τότε θα διαμορφώσουμε τη στρατηγική μας, κυρίως με βάση τον ασθενοκεντρικό προσανατολισμό και θα αναπτύξουμε υπηρεσίες φαρμακευτικής φροντίδας . Έχει διαφορά στον καθορισμό της στρατηγικής, αν θεωρήσουμε ότι το φαρμακείο είναι μια επιχειρηματική δραστηριότητα στον χώρο τη υγείας ή είναι μία δραστηριότητα ως μέρος του πρωτοβάθμιου συστήματος υγείας με επιχειρηματικά χαρακτηριστικά.
P.M&E: Ποιά κατά τη γνώμη σας είναι τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα του φαρμακείου;
Κ.Δ: Τέσσερα είναι τα βασικά σημεία που διαμορφώνουν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του φαρμακείου:
Άμεση , απρόσκοπτη και χωρίς κόστος πρόσβαση του ασθενούς .Το λιγότερο μέσα σε 5΄ ο πολίτης – ασθενής προσεγγίζει ένα φαρμακείο στον αστικό ιστό.
Επιστημονική κατάρτιση που μπορεί να παρέχει υπηρεσίες φαρμακευτικής φροντίδας καλύτερα από άλλες επαγγελματικές ομάδες στον χώρο της υγείας.
Γνώση του ασθενούς, του ιστορικού του, της οικογενειακής του κατάστασης, της προσωπικότητας – ψυχολογίας του, καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο και συνεπώς της ειδικότερης διαχείρισης που απαιτείται, γιατί κάθε πολίτης και ασθενής είναι μία διαφορετική οντότητα.
Αυξημένη εμπιστοσύνη στο πρόσωπο του φαρμακοποιού από πλευράς πολιτών – ασθενών Δεν μπορούμε να είμαστε ιδιαίτερα αποτελεσματικοί στη πρόληψη και στη συμμόρφωση του ασθενούς, εάν δεν υπάρχει εμπιστοσύνη, γιατί δεν γνωρίζουμε και δεν μπορούμε να διαχειριστούμε τις ιδιαιτερότητες της ψυχοσύνθεσης του.
P.M&E: Συνεπώς ποια η ευκαιρία για το φαρμακείο;
Κ.Δ: Ο προσδιορισμός των αναγκών του συστήματος υγείας συνιστά την ευκαιρία για το φαρμακείο.
Οι μελέτες και οι πρακτικές των ανεπτυγμένων χωρών, αναδεικνύουν ότι τα κόστη στο σύστημα υγείας από τη περιορισμένη πρόληψη, από την μη συμμόρφωση του ασθενούς , τις αλληλεπιδράσεις κ.α. είναι θέματα πολύ σημαντικά σε σχέση την φαρμακευτική δαπάνη. Αλλά και στην χώρα μας μπορούμε να αναφέρουμε ότι ο ρυθμισμένος διαβητικός κοστίζει το έτος 981€, ενώ ο αρρύθμιστος 1556€, με βάση την μελέτη του καθηγητή κ. Κυριόπουλου και της ομάδας του. Αν με βάση τις στατιστικές των διαβητολόγων και ενδοκρινολόγων το 50% που νοσούν είναι αρρύθμιστοι, τότε μία πρώτη προσέγγιση της επί πλέον δαπάνης, λόγω μη συμμόρφωσης, προσεγγίζει ή και ξεπερνά τα 150εκ Ευρώ! Η δαπάνη για τους ακρωτηριασμούς ανέρχεται στα 300.000€ ετησίως που αν υπήρχαν προγράμματα-υπηρεσίες συμμόρφωσης θα περιοριζόντουσαν στο ελάχιστο. Πλήθος άλλων τέτοιων παραδειγμάτων δείχνουν ότι υπάρχει ένα μεγάλο περιθώριο μείωσης των δαπανών υγείας.
Το φαρμακείο λοιπόν με βάση το ρόλο του, το ανταγωνιστικό του πλεονέκτημα και τις ανάγκες του πρωτοβάθμιου συστήματος υγείας, μπορεί σε συνεργασία με την ιατρική κοινότητα και την φαρμακευτική βιομηχανία, μέσω των πρωτοβάθμιων υπηρεσιών υγείας, να παίξει έναν σημαντικό ρόλο στην μείωση των κρατικών δαπανών. Τα ανωτέρω ορίζουν και την μήτρα χάραξης της στρατηγικής του φαρμακείου.
P.M&E: Ποιος είναι ο ρόλος των μικρών και μεσαίων φαρμακείων στα πλαίσια αυτής της στρατηγικής, μπορούν να ανταποκριθούν ;
Κ.Δ: Με βάση την ανωτέρω στρατηγική, το επιχείρημα ότι πρέπει τα φαρμακεία να μειωθούν για να μειωθούν οι δαπάνες υγείας αντιστρέφεται. Τα φαρμακεία δεν πρέπει να μειωθούν για να μειωθούν οι δαπάνες υγείας .Η παροχή πρωτοβάθμιων υπηρεσιών υγείας απαιτεί δέσμευση χρόνου από τον φαρμακοποιό, ενώ παράλληλα και ο ασθενής πρέπει να έχει σύντομη και απρόσκοπτη πρόσβαση στο φαρμακείο. Τα φαρμακεία της γειτονιάς και όχι μόνο, μπορούμε να τα χαρακτηρίσουμε ως ριζώματα στην κοινωνία που συγκρατούν σε υψηλό επίπεδο την υγεία των πολιτών και επί πλέον συμβάλουν στην κοινωνική συνοχή, τη δύσκολη περίοδο που διανύουμε και ιδιαίτερα τα κοινωνικά στρώματα χαμηλού εισοδήματος. Και συγκεκριμένα πάρα πολλά φαρμακεία λόγω της προσωπικής σχέσης με τους ασθενείς τους, χορηγούν τα φάρμακα με δική τους επιβάρυνση επειδή οι ίδιοι λόγω της οικονομικής κρίσης δεν μπορούν να τα πληρώσουν. Πολλές φορές, συστάσεις και υποδείξεις των φαρμακοποιών έχουν σώσει ζωές και αν το θέλετε ο φαρμακοποιός της γειτονιάς παρέχει και μία άλλη σημαντική υπηρεσία στους δοκιμαζόμενους από την κρίση συμπολίτες μας, την ψυχολογική υποστήριξη!
P.M&E: Μήπως δυσαρεστηθούν οι γιατροί θεωρώντας ότι θα γίνει παρέμβαση στο επάγγελμα τους ;
Κ.Δ: Κάθε άλλο, για να έχουν αποτέλεσμα οι υπηρεσίες αναφορικά με τη πρόληψη και τη συμμόρφωση, απαιτείται η διαμόρφωση μίας στενής σχέσης συνεργασίας μεταξύ γιατρών και φαρμακοποιών. Οι υπηρεσίες πρόληψης περιλαμβάνουν την υποκίνηση των πολιτών να επισκεφτούν το γιατρό τους, γιατί ο φαρμακοποιός δεν κάνει διάγνωση. Όπως επίσης ο γιατρός συστήνει την θεραπευτική αγωγή και ο φαρμακοποιός συμβάλει ώστε ο ασθενής να εφαρμόσει αυτά που του έχει συστήσει ο γιατρός, δηλαδή ο φαρμακοποιός ασχολείται με τη συμμόρφωση του ασθενούς σε αυτά που εντέλλεται η ιατρική κοινότητα.
P.M&E: Προκύπτει κάποιο όφελος για τις φαρμακευτικές εταιρίες;
Κ.Δ: Ειδικά για τις εταιρίες που έχουν φάρμακα υψηλού κόστους και έχουν προγράμματα στήριξης του ασθενούς, υπάρχει καταλληλότερος συνεργάτης από τον επιστήμονα φαρμακοποιό σε συνδυασμό με όλα όσα έχουμε αναφέρει στα αρχικά σας ερωτήματα;
Επί πλέον στο μέλλον, για τα φάρμακα βιοτεχνολογίας, όπως φαίνεται και στις ΗΠΑ, οι εταιρίες, οι γιατροί, οι φαρμακοποιοί ,και τα ασφαλιστικά ταμεία, συνεργάζονται μεταξύ τους σχετικά με τη αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια των εν λόγω φαρμάκων.
Μία συνεργασία μεταξύ των εταιριών, φαρμακοποιών και γιατρών αναφορικά με τα ΦΥΚ, μπορεί να διαμορφώσει σήμερα πρωτογενείς διαδικασίες, ώστε να υποστηριχτούν οι υπηρεσίες διαχείρισης φαρμάκων βιοτεχνολογίας.